دانے ، مُرگ ءِ اسپیده ( هامُرگ ) ءِ مزنی ءَ !

لیو ٹالسٹای / کریم بلوچ

یگبرے زهگلکاں درگ ءِ تها یک چیزے ودی کرت که مُرگ ءِ اسپیده ءِ کساس ات و چو دان ءِ وڑ ءَ آئیا کِشک پر ات په همے هاتر ءَ دان ءِ داب ات . شهر گولے ( پیشی زمانگ ءِ جهانگول ) همے چیز ءَ زهگانی کِرّ ءَ دیست . زهگانی چیزکے دات و همے چیزی چه زهگاں گپت و وتی شهری بُرت و وتی ملک ءِ بادشاه ءَ په بها دات که بے مٹیں چیزے .
بادشاه وتی ملک ءِ زانتکار و زانوگراں لوٹت تاں آئی ءَ به گوئش انت که اے چے یے ؟ باریں اسپیده یے یا دانے ؟ زانوگراں یهت و هما چیز اش جوان چارست و پگر اش کرت و پگر اش کرت ، بلے پسو اش دات نه کرت .
آئی اش برت و تاگ ءِ سرا نات . مُرگے بال کناں یهت و آئی ءَ چونگ چناں بوت و دان ٹُنگ بوت و زانوگراں وهدے ٹُنگ ءَ دیست و چارست ، آهاں پکا زانت که اے دانے .
زانتکاراں درست شت انت و بادشاه اش هال دات که : « اے دوسریں جوے ( چاودار، Secale cereale ) ءِ دانے انت » .
بادشاه هیران بوت و گوئشتی :
_ ودی کنیت که کجام ملک ءَ چُشیں مزنیں دانے کشگ بوته و اے دان چه کجا اے ملک ءَ یارگ بوته . زانتکاراں وتی سرجمیں کتاباں چارست و ونت ، بلے اے دان ءِ باره ءَ اوداں گپے نه نبشتگ ات . یهت انت و بادشاه اش گوئشت :
_ ما تئی پسه ( پسو ) ءَ دات نه کنیں . مئی کتاباں چیزے اے دان ءِ باره ءَ نه نبشتگ . پیکه چه کشار کنوکیں پیره مردان جُست کنیت که باریں کسے چه آهاں اے دان ءِ باره ءَ چیزے نه اشکته یا وتش باریں نه کشته .
بادشاه پرمات که پیرتریں مرد ءَ ودی ، و آئی ءِ دیوانجاه ءَ بیار انت . پیر تریں مرد اش شوهاز و یائورت . پیره مردے ات که په بزّگی ، گوں دو دار که آئی ءِ بگلانی چیر اتنت ، راه ءَ شت . سبزگیں مردے ات ، دنتانی ماں دپ ءَ نیست ات .
بادشاه آئی ءَ وشاتک کرت و هما دانی پیش داشت . بلے آئی ءِ چم ءِ مَیم کُنٹ ات . باز جهدی کرت و دانی باز وتی چمانی نزیک ءَ بُرت تاں آئی ءَ یک کمے دیستی و وتی دستانی گونی لگاشت و دست پنڈ کرت تاں گهتری به زانت .
بادشاه چه آئی سوج کرت :
_ پیرُک جان ! باریں شما زانیت که چُشیں دانے کجام ملک ءَ کشار کنئگ بوته ؟ یاں باریں شما گوئشت کنیت که وتی وهد ءَ شما چُشیں دانے چه کجا په بها زرته ؟
پیره مرد ءِ گوشاں سک گران اتنت . گوں بازیں جاک و کوکاراں ، کمے اشکتی و بادشاه ءِ گپ ءَ سرپد بوت و بادشاه ءِ پسو ءَ گوئشتی :
_ نه ، ما وتی ڈگاراں چُشیں دانے نه کشته . زانگ ءَ هم نه زانتگیں . بهای ءَ ، په بها هم نه زرتگیں . وهدے که ما نان ءَ په بهای ءَ زرت ، چه همے کسانیں داناں تیار ءَ بوت . همے هنیگیں دانانی داب ءَ . شما چه منی پِس ( پت ) ءَ سوج کنیت ، بلکیں آئی چیزے اشکتگ و زانت که چُشیں دانے کجا کشار بوته .
بادشاه چیزے مردم ره دات تاں پیره مرد ءِ پت ءَ آئی ءِ دیوانجاه ءَ بیار انت . مردماں شت انت و پیره مرد ءِ پت اش ودی و بادشاه ءِ دیوانجاه ءَ یائورت . پیره مرد ءِ پیریں پت ، بادشاه ءِ دیوانجاه ءَ یهت . آئی ءِ یکیں بگل ءِ چیرا دارے هست ات . بادشاه آئی ءَ هما دان پیش داشت . پیره مرد ءِ چم ءِ مَیم گهتر ات و جُوانی ءَ گندگ ات . بادشاه آئی ءَ سوج کرت :
_ پیرک جان باریں شما چشیں دانے دیسته و زانیت که کجا کشگ بوته یا چه کجا اش یائورته ؟ باریں شما چشیں دانے وتی ڈگاراں نه کشته یا شما چُشیں دانے چه دگه جاهے په بها نه زرته ؟
هر چون که پیره مرد ءِ گوش نزور اتنت ، بلے چه وتی بچ ءَ باز گهتر اشکنان ات . پیره مرد پسو دات :
_ نه ، من وتی ڈگاراں چُشیں دانے نه کِشتگ و نه اشکتگ اوں هم که کسے به کشیت . زانگ ءَ هم نزانتگوں . گِرَگ ءَ هم ، په بها من نه زُرتگ . پرچا که منی وهد ءَ هنگت زرانی چاپجاهے نیست ات . سرجمیں مردم وتی ڈگار ءِ کشت کرتگیں دانانی ناناں ورگ اتنت ، اگں کسے تنگ و شدیگ به بوتیں ، دگراں وتی دان و نان ءَ گوں آئی بهر ءَ کرت . من نزاناں که کجا چشیں دانے کِشگ بوته ، هر چون که مئی وهد و زمانگ ءِ داناں ، چه هنیگیناں کمے مستر اتنت ، بلے اے مزنی ءَ نه اتنت و چشیں مزنیں دانے من جاهے نه دیسته و نه اشکته . هئو ، من چه وتی پس ءَ اشکتگ که آهانی وهد ءِ داناں ، چه مئی وهد ءِ داناں مستر بیتگ انت و کشار آبات تر بیتگ انت . پیکه چه آئی سوج کنیت .
مردم شت انت و پیره مرد ءِ پس اش ودی کرت و بادشاه ءِ دیوانجاه ءَ یائورت . پیره مرد بے دزلٹ ءَ راه ءَ شت و بادشاه ءِ دیوانجاه ءَ یهت . آرامی و گوں ایمنی ءَ راه ءَ شت . چمی روک تر اتنت و گوشی جوانی ءَ اشکنان اتنت . جوانی ءَ هم هبری کرت و هبری هم گیشتگ اتنت . بادشاه دان ءَ زرت و پیره مرد ءَ پیش داشت . پیره مرد دان ءَ زرت و جوانی ءَ چارستی و گوئشتی :
_ من سک دیر انت که اے جوانیں دان ءَ نه دیسته .
دان ءِ یک ٹکرے ءَ گٹی گپت و جاپتی ( جاتی ) و گوئشتی :
_ هئو آئی ءِ جند انت !
بادشاه سوج کرت :
_ پیرک جان ، به گوئش که اے دان کجا کشار بیته ؟ تئو وتی ڈگار ءَ باریں چشیں دانے نه کشتگ ؟ یا وتی وهد ءَ چه مردماں په بها نه زرته ؟
پیره مرد پسو دات :
_ منی وهد ءَ اے دان هر جاه هست ات . هر جاه کشار بیته ، من وت هم کشته و ایدگراں هم کشته و ما پهک همے دان ءِ نان ءَ وران اتیں .
بادشاه سوج کرت :
_ منی پیرک جان ! شما اے دان ءَ چه دگه جاهے په بها هم زرته یا نه و شما تهنا وتی ڈگار ءَ کشته ؟
پیره مرد کند ات و گوئشتی :
_ مئی وهد و زمانگ ءَ هچ کس ءَ چشیں پر گناهیں پگر و هیال هم نبوته که دان یا نان ءَ سودا بکنت یا په بها به زور ایت . زرّ ءِ باره ءَ هنگت کسے چیزے نه زانگ ات . هر کس ءِ همبار چه دان پُرّ ات . من وت هم اے دان کشته ، هم روته و جوهان کرته .
بادشاه جُست کرت :
_ پیرک جان من ءَ به گوئش ؛ شما کجام جاه ءَ اے دان ءَ کشته ؟ تئی ڈگار کجام جاه ات ؟
پیرک گوئشت :
_ من وتی کشار ءَ ، هدای ءِ ڈگار ءِ سرا کشت ات . هر جاه به کشتیں ، هموداں کشار بوتگ ات . ڈگاراں آزات اتنت . کس ءَ نه گوئشت اے منیگ انت . تهنا کار ات که وتیگ زانگ ءَ بوت .
بادشاه گوئشت :
_ من ءَ هنگت دو جست ءِ پسو ءَ بدئے چونکا پیش ءَ چشیں ڈلگیں دان رستگ انت و هنوں کشار نه بیگ انت ؟ دومی ایشی که چونکا تئی نواسگ که ورناتر انت گوں دو دار بگلانی چیرا راه ءَ رؤت و تئی بچ که اداں یهت گوں یک دارے بگل ءِ چیرا راه ءَ رپت ، بلے شما بے دزلٹ و دار ءِ زیرگ ءَ راه ءَ روانیت . تئی چمانی روک هم گهتر و تئی دنتان هم برابر انت . تئی هبر هم گهتر گیشتگ و دلکش تر انت . باریں پیرک جان چونکا چو بیته ؟
پیرُک پسو دات :
_ په اے هاتر ءَ اے دوئیں کار چو بیتگ انت که مردماں پیشی زمانگ ءِ داب ءَ نه انت ، آهاں وتی جهدانی برورد ءِ ورگ ءَ ویل و په دگرانی جهدانی برورد ءِ ورگ ءَ تمه دار انت . پیشی زمانگاں ، مردمانی زندمان اے داب نه ات . آهاں هدای ءِ داب ءَ ، وت وتی واجه و مَستر وت اتنت و دگرانی کار و جهد ءَ کار اش نه داشت .