بلوچیءَ گُشنت گنوکی نامے نہ اِنت، کسے کہ گنوک بیت سرءِ داگ دینت، بلئے اے اَنچیں زمانگے کہ کسے گنوک بیت سرءِ توکءِ کننت۔
بلوچی گیدی کسھے کہ ماتوےءَ وتی چُکّو سرءِ توکا کتگ ات ءُ ورگ ے دپءَ دئیگا اَت۔ ھمساھگےءِ چمّ ے کپت اَنت، گُشت ے پِلانی ما مُدام اش کُتگ کہ ماتواں وتی چُکو دوست نہ بنت، بلئے تئی اے مھر ءُ واھگءِ دیما ماتوانی نادوستیءِ کِسّہ ناھاریں دْروگ اَنت۔ ماتوءَ گُشت کہ من اے نایاپت پہ دوستی ءُ مھر سرءِ توکا نہ کُتگ، پمیشکا سرءِ توکا اِنت کہ منی چم ے مَکپیت۔۔۔۔ مرچی من بلوچیءَ گوں ماتویں دوزواھاں کہ گِنداں منا ھمے رنگیں کِسّہ گِیر کاینت۔۔۔
ناکو ساحرءَ گُشتگ: چو بُزءَ کائے کارچےءِ چیرا کہ کپاتانی گڈّگ وارئے تو
ھمے دْرچءَ بابا سید ھاشمیءِ بندے کہ: زار پہ تئی گامیشی سر ءُ جوناں کہ بہ ریپین اِیت ڈوڈیں جِنّاہ اِت
دان کم ءُ زھیروک باز، کِسّہ دْراج ءُ وھد کم، بلئے جُھد کناں کہ وتی گپّءَ بہ گیشّیناں۔ گپ پاد اَتکگ زبان پولنگیءِ، ناروائیں تشّ ءُ ھرّگانی، کسے کہ پہ بے رھبندی نندیت ءُ لبز تْراشی کنت، بے مانائیں لبز سازیت ءُ پہ زور مہلوکءِ سرءِ مُشیت تہ آ رواج نہ گِرنت، چد و پیسر ھم چُشیں باز بے آسریں کار کنگ بوتگ، چو نہ اِنت کہ اے اولی بر اِنت۔ پہ دِینءَ “نیکراہ”، پہ کتابءَ “وانگی”، پہ پاسپوٹءَ، “پُتِربِلّ”، پہ ٹیلپونءَ “گْوانکو”، پہ ریڈوءَ “وتگُش”، پہ ٹی ویءَ “وتگِند”، ھپتگءِ روچانی نام “جتی، مولم، شیکر، ساکم، سوب، آدینگ”، سالءِ ماھانی نام، “جلکان، سوچکان، گوپشان، زمستان، بگر، بدار” ءُ دگہ بازینے کہ زبانءَ لیپگ کتگ اَنت۔۔۔
“زرمبش” ھم بلوچی، براھوی، اردو ءُ انگلش (گوگل کاپی پیسٹ) سوشل میڈیائی رسانکدرے۔ چُشیں روتاک یا ھالتاک مرچاں باز اِنت، چو کہ “سنگر”، “ھمگام” “بلوچستان پوسٹ” ءُ دگہ بازینے، بلئے بیا کہ آ دگہ رسانکدر اِینچو نام ءُ دپ نہ آنت چو کہ “زْرُمبش” اِنت، چیا کہ زرمبشءِ جِنّی گالبند تْراشیءِ تشّ ءُ ھرّگ چہ آ دگرانیاں تیز تِر اَنت۔۔ بے آسریں کارپدءَ آسر نہ بیت، بلوچیءَ گُشنت “ھندءَ کہ چہ ھدّءَ گیش جنئے آپ در کیت”
“زرمبش”ءِ کاردار ءُ کارمندانی مزنیں ٹولی یے، آھانی سرے سیاستءَ، سرے کوہءَ ءُ سرے ماں زبانءِ تھا اِنت، فیک آئی ڈی ءُ دموکھی سرمچار ے گوں، دگرانی نامءَ نبشتہ کنگ ءُ دیگءِ رسم ھم ھست۔۔۔ پمیشکا زرمبشءِ شنگ ءُ تالانی ٹولیءِ ایڈمن یکے نہ اِنت، دِیمبوگ کہ باز بنت، چُکءِ سر چو٘ٹ بیت” ادارھےءِ بستارءَ بائد بیان ءُ رپوٹانی شنگ کنوک یک ایڈمنے بہ بیت، آ پہ وھد کُمک کنگ بیت، سر و سوج کنگ بیت، بلئے اِینچو کوّاسءِ دیمءِ دارگ مَسکرائیں گپّے نہ اِنت۔۔۔ برے برے یکیں رپوٹ، بیان یا ھالءَ یکیں وھدءَ سئے چار ایڈمن دگہ دگہ دْروشمءَ شنگ کنت، پرے گپءَ کولء آیانیگءَ آ میاریگ ھم نہ اَنت کہ کپتگیں کار دیما برگی اَنت، پمیشکا ھرکس چہ دومیگءَ مستریں کوّاس ءُ شاھُکارے۔۔۔ اردوءَ گُشنت “ہر فن مولا، ہر فن ادھورا”۔
آ دگہ گپّے کہ دْرست گیگانی گِروکیں مِیٹُّو اَنت۔ اِشانی سیاسی ءُ کوھی ھساب ءُ کتابانی سرا سیاسی ءُ کوھی مردمے گپ بہ جنت کہ منی پِڑ نہ اِنت، منی جیڑہ نہ اِنت، بلئے ھبر کہ پہ زبانءَ اتکگ ءُ سر اِنت، گُڑا مردم “گپءَ پہ ھُدا بکنت ءُ لٹّءَ پہ بْراتءَ بْوارت”
زْرُمبشءِ نبشتہیں ھالانی مستریں نزوریانی تھا یکے ھمیش اِنت کہ آ تچکا بلوچیءَ نبشتہ کنگ نہ بنت، اول چہ اردوءَ یا چہ دگہ زبانےءَ زورگ بنت یا تو گُشت کنئے کہ اردو یا دگہ زبانےءَ نبشتہ کنگ بنت، رندا بلوچیءَ رجانک کنگ بنت۔ (رجانک کنگ ھرابیں کارے نہ اِنت، بلئے رجانک کنگءِ ھم وتی منّ اِتگیں رھبند ھست اَنت) پدا رجانک کنوک اَنچین اَنت که رجانک وتی جاہءَ تنیگا بلوچیءِ نبشتہ کنگ نہ زاننت، “بیا”ءَ “بہ یا”، “مَیا”ءَ “مہ یا”، “بنت”ءَ “بہ اَنت” بیتءَ “بہ اِیت” ءُ دگہ بازیں لبزے پہ زانت یا پہ نازانتی رد نبشتہ کنان اَنت۔۔۔ رجانکءِ بارہءَ ھچ سرپد نہ اَنت، پہ دو زبانءِ رجانک کنگءَ دوئیں زبانانی شرّیءِ سرا زانگ المّی اِنت، نیم کُنداکیں رجانک کارانی نیم بُندگیں وس پہ لبزی رجانکءَ روت۔ اُردو ءُ پارسیءَ گالرِدانی وتی رِد ءُ بندے، بلوچیءِ وتی۔۔۔ بیان، ھال اھوال، رپوٹ، نباید رجانک کنگ به بنت، اشاں، بوان، گوشدار، پدا وتی زبانءَ نبشتہ اش کن، ناں دگہ کوھے پْرشیت ءُ نیکہ تشّ ءُ ھرّگے درکار بیت۔۔ نُو تو چہ اُردوءَ گالرِدے بزورئے، “کیا تم نے یہ کہانی سنی ہے؟” اِشیءَ چو بلوچیءَ رجانک بہ کنئے “چے تو اے کِسّہ اش کُتگ؟” یا بلوچیءِ اے گالردءِ رجانکءَ سَیل کن: “گِنداں نَگِنداں، بزاں تھار اِنت” “دیکھتا ہوں، نہیں دیکھتا ہوں، جانوں اندھیرا ہے” اے وڑیں وشکند مردمءَ کندین اَنت۔ دومی جیڑہ اے کہ دری زبانےءِ ھمک لبز یک پہ یک رجانک کنگ نہ بیت، چیا کہ ھرچ زبانءِ وتی تبے، وتی سائنسے، وتی رھبندے، وتی لبز اَمبارے، وتی ھساب ءُ کتابے۔۔۔ ءُ ناں کہ پہ ھمک لبزءَ لبزے تْراشگ بیت، بلئے “زرمبش”ءِ ھرّاتی کوّاساں اَنچیں گالبند تْراش زوراکیں رھمانءَ چہ وتی ھزار گنجیں درءَ داتگ ءُ بکشاتگ کہ آ پہ لبز ءُ گالبندءِ تْراشگ ءُ سازگءَ ھچ چَکّ ءُ پد نہ بنت۔۔۔ ءُ “زْرمبش” پرایاں اَنچیں پیژگاھے کہ روز روشینی زندمانءِ ھال اھوال، جِنّی زبانےءَ شنگ ءُ تالان بنت، پہ واری ءُ ازبی وانوک ءُ گوش داروک اِشاں واننت ءُ گوش دارنت، نو ھرکسی ھدا ءُ ایمان بزانت کہ آ اے جِنی زبانءَ تاں چے ھدّءَ سرپد بنت۔۔۔!
گْوستگیں روچاں شھید ءُ شھمیرءِ بابتءَ ماں سوشل میڈیاءَ گپ ءُ باوست ات، گڑا ھمے سرھالءَ پروفیسر حامد بلوچءِ نبشتانکی پیگامے دیما گْوست، آ چُش ات:
“دروت درھبات واجہ عصا بجّار منی ھیال ءَ پہ “شھمیر” ءِ گال یا گالبند ءَ بلوچ وانندگ، زبان زانت یا نبشتہ کار ماں فیس بک ءَ جاک ءُ جلّڑ کنگ ءَ علمی ءُ زبانزانتی رھبندانی رِدا گپ بِجن اَنت گِھتر اِنت، داں جیڑہ گیش ءُ گیوار بہ بیت۔ شھمیر ءِ گالبند یک مرکب گالبندے کہ آئیءِ دو بھر اَنت ” شَہ+ میر=شھمیر”۔ مئے بازیں سنگت سرپد نہ اَنت کہ بازیں گالانی یک معنایے نہ بیت، بلکیں دو، سئے یا چار معنا بنت، گیشتر ھم بوت کن اَنت۔ ماں بلوچی زبان ءَ ” شَہ ءُ میر” ھردو باز کْوھنیں گال اَنت۔ ” شَہ” ءِ گال پہ “مزن” ءَ کارمرز بیت، بلئے بازجاھاں ماں بلوچی ءَ ” مَہ” ءِ گال ھم پہ مزن ءَ کارمرز بیت۔ ریشگ زانتی ھساب ءَ ھردوکانی معنا ” مزن ” اِنت۔ “میر” ءِ گال ماں بلوچی زبان ءَ پہ دو معنایاں کارمرز بیت۔ ۱۔ میر ءِ گال “میرک” ءِ ریشگ یا بُن لبز اِنت کہ ایشی ءِ معنا ” مستر، مہتر، گِس مستر، کہول ءِ مستر یا رئیس” اِنت ۔ اِدا پہ بازی بزاں جمعءَ میران یا میرکان ءِ گال کامرز بنت۔ ۲۔ میرءِ دومی معنا ” مِرگ یا مَرگ” اِنت۔ “میر یا مِر” ھردو دْروشم ماں بلوچی ءَ کارمرز بنت۔ چوشکہ ” مَرگ ءُ میران”۔ اِدا میران ءِ گال پہ مُرتگیں مردم ءَ کارمرز بیت۔ چوشکہ ” نمیران” ءِ گال اِنت بزاں” نہ مُرتگیں”، ھما مردم کہ جان ءُ جونی ھساب ءَ بِمریت بلئے نام ئِے زندگ بہ بیت۔ سنسکرت ءَ ” اَمر” اِنت۔ ھمے “میران” ءِ چپّ لبز “نمیران” اِنت۔ نمیران ءَ نوکیں فارسی ءَ “جاویدان” گُش اَنت ءُ میران ءَ میران ھم گُشنت۔ پھلوی ءَ مُرتگین ءَ یا مُرتگیں مردم ھم میران گُش اَنت۔ لغت نامہ دھخدا ءِ تہا میران ءِ گال ءِ معنا چو اِے وڑا داتگ۔ میر/ میران: ریشه یا مادهٔ بن مضارع فعل مردن. از آن در ترکیب صفت فاعلی مرکب سازند: زودمیر. سخت میر. اِدا زُود میر ءُ سخت میر ءِ دْروشم ماں بلوچی ءَ ” زُوت مِر ءُ سکّ مِر ” بنت، بلئے میر ءِ گال ھم کہ من بُرزءَ داتگ پہ مرگ ءَ کارمرزبیت۔ گُڈا ایشی ءِ معنا اِش اِنت کہ ھردو دروشم بزاں ” مِیر ءُ مِر” ماں بلوچی ءَ است اَنت۔ ھمے گالانءَ میکنزی، نورائی، حسن دوست، بھرام فرہ وشی، ھوگ، جونی چیونگ ءُ مُعین کارمرز کُرتگ اَنت۔ بُرھان ءِ قاطع ءِ تہا ھم ھمے گال کارمرز بوتگ کہ پھلوی اشکانی یا آسکانی ءِ گالے کہ پھک بلوچی اِنت۔ اِدا اِے گپ پدّر بیت کہ ” شھمیر “ءِ گال ءِ بزانت اِیش اِنت ” ھما مردم کہ پہ مزنیں مقصد ، کار یا مول ءُ مرادے ءَ بہ میریت” آئی شھمیر گُشنت۔ اِے بلوچی ءِ کْوھنیں گال یا گالبندے کہ بلوچی ءَ کوھنیں زمانگ ءَ ھم کارمرز بوتگ۔ من چہ وتی مستریناں ھم اِشکتگ۔ من پہ ستک گُشاں کہ شھمیر ءِ گال کْوھنیں گالے ءُ پھک بلوچی زبان ءِ گالے کہ پہ شھید ءَ کارمرز بوتگ۔ حامد بلوچ
حامد بلوچ وتی نبشتانکءِ تھا جاگھے نبشتہ کنت: “ماں بلوچی زبان ءَ ” شَہ ءُ میر” ھردو باز کْوھنیں گال اَنت۔ ” شَہ” ءِ گال پہ “مزن” ءَ کارمرز بیت، بلئے بازجاھاں ماں بلوچی ءَ “مَہ” ءِ گال ھم پہ مزن ءَ کارمرز بیت۔ ریشگ زانتی ھساب ءَ ھردوکانی معنا ” مزن ” اِنت۔”
حامد بلوچءَ بائد پہ درور لہتیں بلوچی لبز بداتیں کہ گوں”مَہ”ءَ بیاتکین اَنت چو کہ “شھمیر ءُ مَھمیر” بلئے مھمیر پہ شھمیرءِ بزانتءَ مئے دیما نہ گْوستگ، ما چہ وتی پیر ءُ کماشانی دپءَ نئیشکُتگ۔ اگاں حامد بلوچ یا دگہ زبان زانتےءِ دیما چُشیں لبزے گوستگ تہ دیما بیاریت ے، تانکہ وانوک ءُ گوش داروک سرپد بہ بنت۔ رِیشگ زانت ھم بلوچیءِ دو سئے لبز پہ درور دیما بیارنت، تانکہ لس وانوک بزانت کہ “مَہ”ءِ مانا مزن اِنت۔ اگاں “مَہ”ءِ لبزانی درور “مَستر”ءِ وڑیں لبز اَنت، گُڑا مستر دو لبز اِنت، مزن تِر، مزنءِ “ز” ءُ “ن” زبانءَ وارتگ اَنت، مزن تِر پْرشتگ ءُ مستر بوتگ، ھمے وڑا کسان تِر کستر بوتگ۔۔ چشیں لبز سک باز اَنت کہ بلوچیءَ پْروشتگ ءُ دپءَ رِچوک کتگ اَنت۔ “تِر” ءُ “تِرّ” بلوچیءِ تھا اے دوئیں لبز باز مانا ءُ بزانت دارنت۔۔۔
دیمترا ھمے نبشتانکءِ تھا حامد بلوچ نبشتہ کنت: “میر” ءِ گال ماں بلوچی زبان ءَ پہ دو معنایاں کارمرز بیت۔ ۱۔ میر ءِ گال “میرک” ءِ ریشگ یا بُن لبز اِنت کہ ایشی ءِ معنا ” مستر، مہتر، گِس مستر، کہول ءِ مستر یا رئیس” اِنت ۔ اِدا پہ بازی بزاں جمعءَ میران یا میرکان ءِ گال کامرز بنت۔ ۲۔ میرءِ دومی معنا ” مِرگ یا مَرگ” اِنت۔ “میر یا مِر” ھردو دْروشم ماں بلوچی ءَ کارمرز بنت۔ چوشکہ ” مَرگ ءُ میران”۔ اِدا میران ءِ گال پہ مُرتگیں مردم ءَ کارمرز بیت۔ چوشکہ ” نمیران” ءِ گال اِنت بزاں” نہ مُرتگیں”، ھما مردم کہ جان ءُ جونی ھساب ءَ بِمریت بلئے نام ئِے زندگ بہ بیت۔ سنسکرت ءَ ” اَمر” اِنت۔ ھمے “میران” ءِ چپّ لبز “نمیران” اِنت۔ نمیران ءَ نوکیں فارسی ءَ “جاویدان” گُش اَنت ءُ میران ءَ میران ھم گُشنت۔ پھلوی ءَ مُرتگین ءَ یا مُرتگیں مردم ھم میران گُش اَنت۔ لغت نامہ دھخدا ءِ تہا میران ءِ گال ءِ معنا چو اِے وڑا داتگ۔ میر/ میران: ریشه یا مادهٔ بن مضارع فعل مردن. از آن در ترکیب صفت فاعلی مرکب سازند: زودمیر. سخت میر.”
ادا ھم حامد بلوچ ھچ رنگیں درورے نہ دنت کہ “مِیر” ماں بلوچیءَ مَرگ یا مِرگءِ ماناءَ کارمرز بیت۔ البت میرانءِ درور ماں بلوچیءَ ھست کہ مرگ ءُ میران، مِیران بلوچی نامے، بلئے مِیران مِیرءِ جمع نہ اِنت، اگاں مِیران مِیرءِ جمع بوتیں، گڑا یک مردمےءِ نام نہ بوتگ اَت، مِیرءِ جمع میراں بوت کنت، چو کہ مِیراں بُگش بیا اِت، بلئے کس نہ گُشیت میران بگش بیا اِت۔۔ بلکیں گُشنت میرانءَ بُگش تھنا بیا۔ اگاں اے گالبند شَھمِر، شَھمَرگ یا شھمیران بوتیں دردے پہ دو اَت۔ شھمیرءِ وتی پُژدری مانا اَنت، وتی راجدپتری کِسّہ ءُ آیات اَنت، آ “بہ یک جُمبشء تَشَ” تْراشگ ءُ پْروشگ نہ بنت۔
دیمترا حامد بلوچ نبشتہ کنت: “اِدا زُود میر ءُ سخت میر ءِ دْروشم ماں بلوچی ءَ ” زُوت مِر ءُ سکّ مِر ” بنت، بلئے میر ءِ گال ھم کہ من بُرزءَ داتگ پہ مرگ ءَ کارمرزبیت۔ گُڈا ایشی ءِ معنا اِش اِنت کہ ھردو دروشم بزاں ” مِیر ءُ مِر” ماں بلوچی ءَ است اَنت۔
اے گالرِدءِ تھا ھم حامد بلوچءَ بلوچیءِ ھچ دَروَر نہ داتگ، بتلے، چاچے، کسھے یا گالریچےءِ تھا کارمرز وَ بہ بیت۔ البت اے گپّ ے نبشتگ کہ “۔۔۔۔زُود میر ءُ سخت میر ءِ دْروشم ماں بلوچی ءَ ” زُوت مِر ءُ سکّ مِر ” بنت،۔۔”
چہ حامد بلوچءِ اے گپاں زانگ بیت کہ زُوت مِیر یا سک مِیرءِ وڑیں چُشیں لبزے ماں بلوچیءَ نہ گْواھیت کہ اودا مِیر پہ مِر، مِرگ یا پہ مَرگءَ کارمرز بہ بیت۔
حامد بلوچ گپءَ دْراج کشّان کنت دیم پہ پارسی ءُ پہلویءَ، سنسکرت ءُ پالیءَ، بلئے بلوچیءِ نیمگا نئیت، ھچ رنگیں دَرورے نہ دنت کہ وانوک دلجم ءُ ساکم بہ بنت۔
دیمترا حامد بلوچ نبشتہ کنت: “ھمے گالانءَ میکنزی، نورائی، حسن دوست، بھرام فرہ وشی، ھوگ، جونی چیونگ ءُ مُعین کارمرز کُرتگ اَنت۔ بُرھان ءِ قاطع ءِ تہا ھم ھمے گال کارمرز بوتگ کہ پھلوی اشکانی یا آسکانی ءِ گالے کہ پھک بلوچی اِنت۔”
وھدے اے لبز پھکیں بلوچی یے گڑا اے چوں کارمرد بوتگ؟ چندے دَرور وَ بدئے۔۔۔
گپ سد ءُ بُن یک، حامد بلوچءِ داتگیں درور بلوچیءِ اے ڈَکّءَ گِرگا نہ اَنت، بلوچی زندگیں زبانے، ھزاراں بتل ءُ گالریچءِ ھُدابُند اِنت، اگاں ترا بلوچیءِ تھا چُشیں دَرورے دست نہ کپت، گڑا سرءِ زو٘رءَ چُشیں کارے یا گپے مکن کہ تئی زانشت نیم بُندگ بہ بیت۔
دیمترا حامد بلوچ پہ دلجمی ءُ گَھگیری درّائینیت: “اِدا اِے گپ پدّر بیت کہ ” شھمیر “ءِ گال ءِ بزانت اِیش اِنت ” ھما مردم کہ پہ مزنیں مقصد ، کار یا مول ءُ مرادے ءَ بہ میریت” آئی شھمیر گُشنت۔ اِے بلوچی ءِ کْوھنیں گال یا گالبندے کہ بلوچی ءَ کوھنیں زمانگ ءَ ھم کارمرز بوتگ۔ من چہ وتی مستریناں ھم اِشکتگ۔ من پہ ستک گُشاں کہ شھمیر ءِ گال کْوھنیں گالے ءُ پھک بلوچی زبان ءِ گالے کہ پہ شھید ءَ کارمرز بوتگ۔”
اے گالرِدانی تھا حامد بلوچ شھمیرءِ ماناءَ اے وڑا گِیشّینیت: “شھمیر “ءِ گال ءِ بزانت اِیش اِنت ” ھما مردم کہ پہ مزنیں مقصد ، کار یا مول ءُ مرادے ءَ بہ میریت” آئی شھمیر گُشنت۔
حامد جان چرے گپءَ شمشتگ کہ کسے وتی موتءَ بہ مِریت آئیءَ شھید نہ گُشنت، شھید بلوچیءَ ھمائیءَ گُشنت کہ پہ وتی ھک ءُ ھاکءِ، لج ءُ گیئرتءِ یا مال ءُ مِلکءِ پھرستءَ کُشگ بہ بیت یا وتا بہ کوشارینیت شھید اِنت۔
حامد بلوچءَ اِینچو جَکانسری کتگ ات، دنیا ءُ جھانءِ لبزبلدانی کُمک ے زُرتگ ات، گڑا ھمے دلسیاھی ے بہ کُتیں، چہ وتی مستریناں ھمے گپ ے کہ اش کتگ اتنت تہ پہ درور نبشتہ ے بہ کُتین اَنت۔۔ گڑا مردم پکّا تِر بوتگ ات، بلئے ھچ رنگیں درور ے نہ داتگ۔۔ ءُ پدا انگت پہ سِتک گُشگا اِنت کہ “شھمیرءِ گال کوھنیں گالے ءُ پھک بلوچی زبانءِ گالے کہ پہ شھیدءَ کارمرز بوتگ”
سِتک دِینی گالبندے، پہ زبان زانتےءَ چہ ستکءِ دارگءَ گیش دَروَرانی سرا بروسہ کنگی اِنت۔ پہ سِتکءِ دارگءَ زبانءِ تُنّ نہ پْرُشیت۔
حامد بلوچءِ اے گپ پکّا اِنت کہ شھمیر بلوچیءِ کوھنیں گالے، بلئے اے ھبر رد اِنت کہ پہ شھیدءَ کارمرز بوتگ۔۔
نوں من کایاں حامد بلوچءِ بُنرھبندی ردیانی نیمگا کولء ھمائیءِ جندئیگءَ “علمی ءُ زبانزانتی رھبندانی رِدا” آئیءِ نبشتانکءَ دو سئے جاہءَ بُنرھبندی ردی ماں، آ چو اے وڑا اَنت:
“شہ” ءِ گال پہ”مزن” ءَ کارمرز بیت، بلئے *باز جاھاں* ماں بلوچیءَ “مَہ” ءِ گال ھم پہ مزنءَ کارمرز بیت۔
“میر” ءِ گال ماں بلوچی زبان ءَ پہ *دو معنایاں* کارمرز بیت۔
اے گالرِدانی راستیں دْروشم چوش بنت: “شہ” ءِ گال پہ”مزن” ءَ کارمرز بیت، *باز جاہءَ* ماں بلوچیءَ “مَہ” ءِ گال ھم پہ مزنءَ کارمرز بیت۔
“میر” ءِ گال ماں بلوچی زبان ءَ پہ *دو ماناءَ* کارمرز بیت۔
بلوچی زبانءِ راجی ادارہ، راجی رھشون، راجی لشکر، راجی دانشور، راجی کوّاس، راجی گالبند تْراش، دْراہ ءُ سلامت بات اَنت۔
بلوچیءِ ھیر ءُ پَردگءَ ھاوند چہ وتی پْراھیں اَرشءَ وت بکنات۔
