بلوچی زبان ءِ بُنزہ ءُ آئی ءِ سیادی گوں ایرانی زباناں ندکار:علی شیر بلوچ

ہمگام بلوچی نبشتانک : بلوچی زبان ءِ بنزہ ءَ ما چَہ آ ریا ءَ زوراں پرچہ کہ زانتکار ءُ زبان زانت گْشنت کہ بلوچی زبان آریائی نسل ءِ زبان ءِ بزاں کہ آریا آہاں گوں بوتگ ءُ آ Caspian Sea ءِ نیمگ ءِ مردم بوتگ اَنت پدا ایران، انڈیا ءُ یورپ ءِ تہا اتکگ اَنت۔ ”بلوچی زبان ءِ باروا اے ہم گشگ بیت کہ ایشانی بندات چہ کیسپین زِر ءِ گوریچانی رودراتکی زِر دپاں بوتگ ءُ بلوچی زبان ءِ ہبر کنگ ءِ شاہدی مارا 550 ءَ پیش چہ مسیح ءَ دست کپنت ءُ چداں چہ بلوچ ٹک جتائیں دور ءُ باریگاں لڈّ ءُ ریچ اَنت۔‘ (1) اے گپ وَ پکا اِنت کہ بلوچی زبان آریائی زبان ءِ پرچہ کہ زبان زانت ءُ تاریخ زانتیں پولکاراں اِے گپّ ثابت کتگ کہ 4500 سال ءَ چَہ ساری Central Asia ءِ گیشتریں مردم آریا بوتگ اَنت اے پدا سئے بہراں بہر بوتگ اَنت، یکے ماں یورپ ءِ ھنداں جاہ منند بوتگ اَنت، ءُ دو بہر پدا چیزے مدتاں یکجاہ بَنت پدا ہَمے گُروپ ہم دو بہراں بہر بیت یکے ماں ایران ءِ نیمگ ءَ روت دومی انڈیا ءَ۔ ”مروچیگ ءَ چہ 4500 سال ءَ ساری رودراتک ءُ روِنشت ءِ کُلیں یا گیشتر، قوم (راج ماں نیامی ایشیا ءَ نندوک بوتگ اَنت کہ اے قوماں ءَ آریائی گوش اَنت۔“ (2) اے گپ ءِ تہا ہچّ شک نیست کہ بلوچی زبان آریائی ءِ زبان ءِ بلے بلوچی زبان ءِ سیادی گوں ایرانی زبانان است انت۔ آریائی نسل ءِ زبان اِنت ءُ ایرانی شاح ءَ گوں سیادی دار ایت، ایشی ءِ واست ءَ نوں المی اِنت کہ بلوچی زبان گوں ایرانی زباناں دیم پہ دیم کنگ بیت گُڑا یک حدے تاں اے گپّ گیشوار کنگ بیت۔ وہدے کہ ما ڈاکٹر طارق رحمٰن ءِ جوڑ کتگیں ایں چارٹ ءَ کہ چاراں ءُ تپاساں گڑا بازیں اڑ ءُ جنجال گیشوار بنت۔ کہ اے زبان چوں یکے دومی ءَ گوں سیادی کناں ہمے ہاتر ءَ یک چمشنکے دئیاں۔ Indo European Proto Proto Indo-Iranian Language ایرانی Iranian ہندی Indic قدیم فارسی پہلوی میدی اُوستائی بلوچی اے چارٹ ءِ حساب ءَ بلوچی ءُ ایندگہ ایرانی زبانانی سیادی چے وڑا اِنت یا کجام زبان ءَ گوں نزیکی کنت۔ ہمگونگی ءُ ہمدپی چارگ لوٹیت ءُ آیانی ہند ءُ دمگانی ہم حیال دارگ لوٹیت، لہتیں زبان زانت کہ بندات ءَ زبان ءِ سرا کار کنگ ءِ آیانی حیال ءُ لیکہ چارگ بنت۔ بلوچی زبان ءِ بابت ءَ لانگ ورتھ ڈیمز، (انسائیکلوپیڈیا آف اسلام 1913ایڈیش) گْشیت کہ: بلوچی زبان یک آریائی زبان ءِ ءُ ایرانی زبانانی رودرآتکی شاحاں گوں گیش ھمدپی کنت، برے برے اے اوستائی ءَ چہ گیش کوہنیں فارسی ءَ زیات نزیکی کنت“ بلئے میجر موکلر (1988) وتئ کتاب بلوچی گرائمر ءِ تہا گْشیت کہ بلوچی آریائی نسل ءِ زبان اِنت ءُ آئی ءِ سیادی پہلوی ءَ گوں استیں ءُ پہلوی ءِ گُہار اِنت۔ دومی نیمگا اگنس کورن ءِ جوڑ کتگیں چارٹ ءَ بچاراں کہ اے چارٹ ماں آئی ءِ رِد ءُ بَند داتگیں کتاب ”بلوچ اینڈدئیر نیبرز” تہا است اِنت۔ اے چارٹ ءِ کُمک ءَ چَہ زبانانی ہند ءُ دمگ شرتِر گیشنت کہ بلوچی گوں اوستائی ءُ ایندگہ زبان پہلوی، میدی، قدیم فارسی ءَ گوں چوں نزیکی کنت۔ وہدے کہ ڈاکٹر طارق رحمان ءِ چارٹ ءَ چاراں ہَمے اشارہ کنگ ءَ اِنت کہ بلوچی زبان ایرانی کُلیں ایندگہ زباناں گوں سیادی کنت۔ Proto Iranian Language East West Old Iranian North South Avesta Madian Old Persian Middle Iranian Parthain Middle Persian Ossetic, Pashto Zazaki, Balochi New Persian Kurdish اے چارٹ ءِ توکا ہَمے گِندگ بوہگ ءَ اِنت کہ اوستا رودراتکی زبان اِنت ءُ بلوچی مغربی گوریچانی زبان اِنت۔ اے حساب ءَ بوت نہ کنت کہ اے دوئیں یکے دومی ءَ گوں سیادی کن اَنت، Farideh Okati وتی کتاب ”The vowel system of five Iranian Balochi dialects” کاریناجہانی (2003) حوالہ ءَ دانت ءُ گْشیت کہ بلوچی مغربی گوریچانی زبان اِنت ءُ آئی ءِ سیادی ءِ بابت ءَ گْشیت کہ بلوچی گوں درستیں مغربی گوریچانی زباناں گوں سیادی کنت، کردی، تاتی، تاشی یاکہ فارسی قدیم بہ بیت، نوکیں یا نیامی درستانی گوما وڑے نہ وڑے ءَ آئی ءِ سیادی گندگ ءَ کیتیں۔ ہمے رنگ ءَ وہدے کہ چارٹ ءَ بچاراں گُڑا اندازہ بیت کہ بلوچی ءُ ایدگہ زبان میدی، کُردی، زازاکی یا کہ پارتھی ءِ ہند ءُ دمگ یک اَنت۔ بلئے جوزف الفنبائن (1990) بلوچی زبان ءِ بابت ءَ کمے دگہ رنگے ءَ گشیت کہ ”بلوچی زبان نہ گوں فارسی ءَ نیکہ گوں نیامی پارتھی ءَ نزیکی کنت آئی ءِ گُشگ ءِ رِد ءَ بلوچی زبان ءِ مات انگتا گار اِنت زانگ نہ بیت، بلئے یک اندازہے ءِ حساب ءَ ایش ہم گشیت کہ بوت کنت بلوچی ءِ مات ایشانی گوما سیادی کنت ءُ بوت کنت آ گاریں زبان میدی اِنت بلوچی ہمائی ءِ باتن ءَ چہ در اتکگ۔ بلئے دِگہ یک زانتکارے گائیگر (1889) گْشیت کہ بلوچی زبان ایندگہ زباناں چہ کوہن تریں زبان اِنت بلوچی پارتھی ءَ گوں گیشتر نزیکی کَنت۔ اے زانتکاراں چَہ ابید خالق داد آریا ایرانی زبان زانت اے، ایشی ءِ گُشگ ءِ رِد ءَ پہلوی ءُ بلوچی ءِ گرائمر ءِ رہبند ءِ تہا سک باز فرق است، پہلوی زبان ءِ کار گال ءُ Tenses چَہ بلوچی ءِ کارگال ءُ Tenses آں باز پرک انت۔ بلوچی گوں میدی ءُ اوستائی ءَ گیشتر نزیکی کنت۔ بلئے وہدے کہ اگنس کورن (2003) ءِ چارٹ ءَ چاراں گڑا اے گندگ ءَ کئیت کہ میدی ءُ بلوچی یکیں ہند ءِ زبان اَنت، بوت کَنت ہمے سَوب ءَ آیانی تہا ہمگونگی گیشتر اَست اِنت، بلئے اوستائی ءَ کہ چاراں گڑا آ رودراتکی زبانے گندگ ءَ کیت، چوشکہ بلوچ ہر وہد ءَ لڈّ ءُ بار ءِ تہا گندگ ءَ کاینت آیاں یکجاگہے زندگی نہ گوازینتگ۔ بوت کنت ہمے سبب ءَ اوستائی ءُ بلوچی ءِ نیام ءَ ہمگونگی اتکگ،1921ءَ گریئرسن ”لینگوسٹک سوسائٹی آف انڈیا“ تہا نبشتہ کنت کہ: بلوچی درستاں چہ گیشتر قدیم فارسی ءَ گوں نزیکی کنت، بلوچی قبائلی ءُ کوچگی زبانے بوتگ، ہمے ہاترا آئی ءِ لبز ءُ گال بدل نہ بوتگ اَنت شہرانی تہا گپ ءُ ہبر ءِ واستا کارمرز نہ بوتگ ہمے ہاترا آ ہما رنگ ءَ اِنت، فارسی شہری زبانے بوہگ ءِ سبب ءَ آئی ءِ تہا بدلی اتکگ ءُ آئی ءَ وتی رنگ ءُ دْروشم بدل کتگ۔ اے بابت ءَ ڈنّی زانتکاراں چَہ ابید بلوچی زبان ءِ سرا بلوچ زانتکاراں ہم کار کتگ ءُ بلوچی زبان ءِ دراہیں زانتکار اے گپّ ءِ سرا تپاک کن اَنت کہ بلوچی گوں قدیم فارسی ءَ نزیکی کنت۔ سید ہاشمی (1984)ءِ گُشگ ءِ رِد ءَ بلوچی زبان ہخامنشی بادشاہت ءِ زبان ءَ گوں نزیکی کَنت۔ بلئے اگن ما بِچاراں گُڑا بلوچی ایوکا یک ایرانی زبانے ءَ گوں سیادی نہ کنت، میدی، پہلوی، اوستائی ءُ قدیم فارسی ءَ گوں بلوچی زبان ءَ دیم پہ دیم بہ کناں گڑا درستاں گوں وڑے نہ وڑے ءَ نزیکی ءُ ہمدپی کنت، یکے ءَ گوں لبز ءُ گالانی ہمگونگی گِندگ ءَ کیت گڑا دومی ءَ گوں فانالوجی ءُ مارفالوجی یک اَنت۔ گڑا دومی نیمگا یکے ءِ گوما Tense یک وڑ اَنت، ہمے واستا ہر زانتکار گْشیت کہ بلوچی زبان ایرانی زباناں گوں نزیکی کنت۔ اِدِا اے گپّ گیشت کہ بلوچی یک ایرانی زبان ءُ زبانانی ایرانی ٹک ءِ درائیں زباناں گوں وڑے نہ وڑے ءَ سیادی کنت۔