_ وهدے که من نزور به بیاں و تو زوراکینے بئے ، باریں تو منا چه یکجاهے دگه جاهے برئے ؟ تهنا منا راست به گوش !
_ هئو من ترا براں .
نوں بلے پیریں گوراگ ءَ وتی بچ ءِ هبر باور نه بوت ، و گوراگکی چه وتی پانچُرّاں ویل کت . گوراگک ڈوک ءِ داب ءَ جهل دریای ءِ تها کپت و بُڈ ات . پیریں گوراک وت تهنا بال کناں پُشت ءَ وتی زروان ءَ بر گشت . و دوارگ پیریں گوراگ ، دگه گوراگکے زرت و چه زر ءِ برزگ ءَ براں بوت . و اپدا دریای ءِ نیام ءَ ژند بوت و چه وتی بچلکی سوج کت که باریں پیری ءَ آئیا چه جاهے دگه جاهے بارت و رسینیت یانه .
_ هئو ، من ترا براں .
پس ءَ باور نه بوت و وتی اے بچ ءَ هم ، دریای ءَ سَٹ ات و دَؤر دات . وهدے که پیریں گوراگ اپدا وتی کدوگ ءَ برگشت ، اوداں یک گوراگکے پَشت کپتگ ات . وتی آهری بچی زرت و گوں آئی چه زر ءِ برزگ ءَ بال کناں ات . وهدے که دریای ءِ نیمی بال کتگ ات و ژند بوت ، جستی کت :
_ نه ، من تئی کاراں کار نه داراں .
_ پر چا ؟ _ پیریں پسی سوج کت .
_ وهدے که تو پیر بئے ، من ورنای ءَ بیاں ، منا وت کدوگے بیت ، منی جند ءِ چوکو بَیَنت . و من وتی چوکواں آپ و دان دیاں و آهاں اے نیمگ و آ نیمگ بَراں .
پیریں گوراگ پگر کت : ” آئی راست گوشت ، په همے راستی ءَ وتی جهد ءَ کناں و چه دریا ، گوازینانی .” پیریں گوراگ دریای ءِ تها آئیا ویل نه کت و گوں وتی سرجمیں وس ءَ ، بال جناں آئیا چه دریا گوازینت و زمین ءَ سر کت تاں پر وت کدوگے بندیت و وتی چوکو ئی به بنت .
_ اگاں ما ، مدام پیکه پوچکانی تها به بئیں ، گڑاں گهتر ات که تو ما را چیپل مه کتیں .
یگبرے کوه کاپ ءَ ما شتیں په گرازانی شکار ءَ و « بولکا » منی رندا تچاں ، گوں من آتک . وهدے که شکاری کچکانی توار بوت ، بولکا هم آهانی توار ءِ رند ءَ شت و جنگل ءَ اندیم بوت . نوامبر ءِ ماه ات و اے وهداں گراز و جنگلی لدیگاں سک پزور و پُر پیگ بَیَتنت .
کوه کاپ ءِ هما جنگلاں که گرازاں هند کته ، بازیں وشتامیں بردانگ و نیوگ چُش که کوهی هنگور، کُنر ، سوپ ، ناک ( گلابی ) ، لباب ، شاه توت و داب دابیں بردانگاں هست که وهدے که رَسنت و موسم ءِ سارتی هم بنگیج بیت ، شَپَنت و گرازاں اے نیوگاں ور انت و جوان پَزّور بینت .
چشیں وهداں گرازاں هنچو پزور بینت که تاں دور چه کچکاں تتک نه کن انت . دو ساهت که آهانی رند ءَ به کپ انت ، آهاں درچکانی شاهڑانی نیام ءَ که بَز به بینت ، بند کپنت و دار انت و چشیں وهداں شکاریاں تچ انت هما جاه ءَ که گراز اوشتاته و آئیا گوں تیر جن انت . چه کچکانی گَپگ ءَ زانگ بیت که گراز اوشتاته یا تچگ انت . تچگ ءِ وهد ءَ کچک کلونز انت و گپ انت ، تو گوئش ئے کسے آهاں لٹ دیان انت ، بلے وهدے اوشتاته ، په ترسینگ ءَ گپ انت هما داب که مردمانی سرا گپ انت و بیڑ بارت .
شکار ءَ ، اے گشت من باز جنگل ءِ تها تتک اوں ، بلے کدیں چه نزیک گوں گراز دیمپدیم و برابر نه بوت اوں ۔ بلے آهر ءَ من کچکانی ترندیں گپگاں اشکت و شکاری کچک هم هما نیمگ تچاں بوت انت و من هم هموداں تتک اوں . هنوں من گراز ءِ نزیک ءَ رستگ اتوں . هنوں من گراز ءِ ترپگاں و سٹک جنگاں شاهڑانی نیام ءَ هم اشکنان اتوں که کچکانی گون ءَ چَپ و چاگرد ءَ تُرّ وران ات . چه گپگاں زانگ بوت که آئی اش نه گپته ، تهنا آئی ءِ چپ و چاگرد ءَ تُرّ وران انت .
همے وهد ءَ من چه وتی پُشت ءَ شَپِرّ شَپِرّے اشکت ، پُشت ءَ من چَک جت ، دیست اوں که بولکا انت که شکاری کچکانی جنگل ءِ تها گار کرتگ ات و هنون آوانی گپگانی اشکتت و منی داب ءَ یهت و رَست و هما نیمگ شت . آئی پچیں میدان ءَ که چه رُستگیں و برزیں کاهاں پُر ات تتک و من چه وتی جاه تهنا ائی ءِ سیاهیں سرگ و لونجیں زبان و اسپیتیں دنتاناں دیست . من آئیا توار کرت ، بلے منی نیمگی نه چار ات . چه من گوئست و درچکانی شاهڑانی نیام ءَ چه چماں اندیم بوت . من همائی ءِ رند ءَ تتکاں ، هرچی دیماتر شتاں ، جنگل بزتر و تهارتر و تهارتر بیت .
چه درچکانی شاهڑانی بزی منی کلاه کپت و شاهڑاں و آهانی تاکاں منی دیم ءَ لگان اتنت و سَولانی سوچنیں تاکان ، منی دستاں سوچن جنان اتنت . من هنوں کچکانی گپگ جاه ءَ نزیک بیتگ اتوں ، بلے چه تهاری من چیزے نه دیست .
یگبرے که من اشکت که کچکاں هِژمی تر و برزتر وَکّ اتنت و دارانی پرشگ ءِ توار هم من اشکت . گراز ءِ هیسک و هنپانی ات و گرانیں ساه کشگی اشکنگ بوت انت که جهد کنان ات چه اوداں به تچیت . من پگر کت که بولکا آئی ءِ سرا ارش کرته و گوں آئی مِیلّ انت . من گوں وتی سرجمیں وس ءَ هما شاهڑانی تها تتک اوں تاں اوداں وتا سر بکناں . جنگل ءِ هما بزتریں جاه ءَ . و هما جاه ءَ من دیست یک شکاری کچکے اوشتاتت و گپگ ات و سئے گام چه آئی دیمتر سیاهیں چیزے هم گندگ ءَ بوت .
وهدے که من دیما تر شت اوں ، دیست اوں که گراز همودان انت و بولکای ءِ نرمیں کلونزگ ءِ توار هم من اشکت . گراز هِرکگے کت و دیم په شکاری کچک ءَ بیڑی برت ، شکاری کچک وتی دُمب ءَ پادانی چیرا کت و یک کِرّ بیت . من گراز ءِ سرگ و پهلوگ ءَ گندگ اتاں . من آئی ءِ پهلوگ ءَ نشان کرت و تیرے جت . من دیست که نشان لگست . گراز هروکاں ( هروک هروک کناں ) چه منی نزیک ءَ گوست و جنگل ءَ تتک و شکاری کچکاں آئی ءِ رند ءَ گپاں ( گَپ گپ کناں ) دیما شت انت . و من هم په هما ڈنگر و دارانی شَم ءَ آهانی رند ءَ روان بوتاں . اناگت وتی پادانی چیرا من چیزے دیست و کلونزگے اشکت ، اے بولکا ات . یک پهلوگے ءِ سرا وپتگ ات و کلونزگ و نارگ ات و هونانی تها کپتگ ات . من پگر کت که دگه هلاس انت ، منی جنجال نیں گراز ات و من دیما شتاں و زوتی ءَ من گراز ءَ ودی کرت . کچکاں چه پَشت ءَ آئیا گپتگ ات و آئی وتی جاه ءَ ، کدیں اے نیمگ و کدیں آدگه نیمگ ءَ تُرّ وران ات ، وهدے که گراز منا دیست ، منی نیمگ ءَ بیڑی آرت . من دومی گشت آئرا تیر کرت . یک و ٹک . گراز ءِ سیچنیں مود ، جان ءَ لچت انت ، هروکگی کرت و بیٹی وارت و زمین ءَ کپت .
وهدے که من رستاں گراز مرتگ ات ، آئی ءِ اد و اود ٹپی و گَژتگ ات و لرزگ اتنت . کچکاں آئی ءِ لاپ و پاداں درّاں بوت انت و لهتے آئی ءِ هون ریچیں ٹپاں لیسگ اتنت .
هَمدان ات که من وتی کچک بولکای ءِ ترانگ ءَ کپتاں . و آئی ءِ شوهاز ءَ شتاں . آئی منی گندک ءَ چه وتی جاه سُر ات و پادانی سرا اوشتات . من شت و ائی ءِ کش ءَ نشت اوں و آئی ءِ ٹپ اوں چار ات . آئی ءِ لاپ درتگ ات و آئی ءِ روتیکانی بهرے ، چه لاپ ءَ در ؛ هُشکیں تاکانی سرا شنگ اتنت . وهدے که منی سنگت رَست انت ، ما آئی ءِ روتاں لاپ ءَ جه دات و آئی ءِ لاپ ءَ و پوست ءَ دُتک ( دُهت ). وهدے که آئی ءِ لاپ ءَ دوچاں و پوست ءَ تُرُک جنان اتیں ، آئی منی دست ءَ لیسان ات .
ما گراز ءَ اپس ءِ پُشت ءَ بست و بولکای ءَ اپس ءِ سرا سوار کرت چه جنگل ءَ در کرت و تاں لوگ ءَ آرت . بولکا شش روچ نادراه ات و آئیا چه رند جوڑ بوت .
چون من اپس سواری ءَ بلد بوتاں !
وهدے که من کسان اتاں ، ما هر روچ وانگ اتیں . تهنا یک شمبے و جژن ءِ روچاں ، ما تر و گرد ءَ شتیں و گوں وتی براتاں لیب ءَ کت . یگبرے مئی پر مهریں پِس گوشت :
_ پیکه مزنیں زهگان ءَ اپس سواری پیش داریں . پیکه میدان ءَ آهاں راه دئیں .
من چه پهکاں کستریں برات اتاں . سوج اوں کت :
_ منا هم اجازت انت اپس سواری ءَ در ببراں ؟
منی پس کند ات و گوئشتی :
_ تو کَپ ئے !
من آئیا منت و زاری کت که منا هم اپس سواری پیشدار انت . کمے هستت که به گریواں ؛ گڑاں منی پس گوشت :
_ نوں ، جوان انت . ترا هم بلد کنائینیں . بلے بچار ، اگں کپت ئے تهنا مه گِریو ، کسے بے یگبر کپگ ءَ ، اپس سواری ءَ در نه بارت .
چار شمبے ءِ روچ ءَ ، ما سئیں براتان اش برت مَیدان ءَ اوداں اول ما چه مزنیں پیژدرے گوستیں و کسانیں پیژدرے ءَ رَستیں . هما پیژدر ءَ سک مزنیں کوٹی یے ءِ دروازگ ءَ ما مان بیتیں . کوٹی ءِ زمین پلگ و هاک ات و همے کوٹی ءَ واجه و بانکاں یا مئی دابیں زهگاں ، اپساں سوار بوت انت . یا اپس سواری اش در برت . و همے جاه ءِ نام میدان ات . میدان ءِ کوٹی ، رُژنائیں کوٹی یے نه ات و اپس ءِ بو ات اوداں . شیپاک ءِ توار و اپسانی سرا گوانک و هکل ءِ توار ات ، یا اپسانی لگتاں که داری دیوال ءَ لگت انت . من اول تُرست آں و من چیزے ءَ نه دیست . پدا مئی پیرک اپسانی سواری بلد کنوک ءَ توار کرت و گوشتی :
_ اے بچلکان ءَ اپس بدئیت و آهاں اپس سواری پیشداریت .
سواری پیش داروک گوشت :
_ جوان انت .
پدا آئیا منا چار ات و گوئشتی :
_ اے سک کسان انت .
پیرک گوشت :
_ آئی لبز کته که اگں به کپیت ، نه گریویت .
سواری پیشداروک کند ات و چه اوداں شت . پدا گوں سئے جُل و زین کتگیں اپس آتک .
ما وتی جُلّ و برانڈهاں کش اِت و چه پدانکاں جهل ، اپس سواری ءِ میدان ءَ ایرکپتیں . سواری پیشداروک اپسانی مهار و لگام ءَ داشتگ ات . منی براتاں آئی ءِ چپ و چاگرد ءَ گوں اپس تُرّ وارت .
اول آهاں هنجو آرامی راه ءَ روان اتنت . پدا گوانز اش دات . آئیا چه رند کسانکیں اپسکی یارت ( یائورت ) . سُهر چَکینے ات . دمبی بُرّتگ ات . آئی ءِ نام « چروانچک » ات . سواری پیشداروک کند ات و منی گوشت :
_ نوں ، واجه سوار بئیت .
من هم وَش و گَل اَتاں و هم ترسگ اتاں . جهد اوں کت سوار بیاں . هنچو که کس منی ترس ءَ مه گند ایت . من باز جهد کت که پاد ءَ اپس ءِ پادجاه ءَ ایر کناں ، بلے نه توانتوں . پرچا که من سک کسان اتوں . گڑاں سواری پیشداروک منا بَڈ کرت و اپس ءِ سرا نات و گوشتی :
_ منی واجه گران نه انت ، دوسِیر ءَ چه گیش نه بیت .
اول منی دست ءَ داراں بوت . من دیست ات که منی براتانی دستی نه داشتگ ات ، من چه آئی لوٹت که منی دست ءَ ویل بکنت . آئی چه من سوج کت :
_ چون ، تو نه ترس ئے ؟
من وَه سک تُرُسگ اتوں ، بلے من گوشت که نه ، نه ترساں . و من وهدے که « چروانچک » وتی گوشاں کُرّ کت ، گیشتر ترستاں . من پگر کت که بلکیں چه من دلگیر انت . سواری پیشداروک گوشت :
_ نونں، بچار که مه کپ ئے !_ و منی ویل کت .
اول چروانچک آرامی ءَ روان بیت . و من وتا جوان داشتگ ات . نندگ جاه لَمُش ات و من ترستاں که لَمُش گِراں و کپاں .
سواری پیشداروک چه من لوٹت :
_ نوں ، جوان وت ات مُهر داشته ؟ _ و من جواب دات :
_ هئو جوان نشتگ اوں .
_ نوں گوانزی دئے ! _ سواری پیشداروک گوں زبان ءَ شیکار ات .
چروانچک تتک و کمے گوانزی کت . کمے هست ات که من به کپاں ، بلے من دپ ءَ بند کتگ ات و جهد اوں کت که یک نیمگے مه بیاں . سواری پیشداروک منا شاباش گوشت .
_ هئو جی ، جوانیں اپس سوارے ئے . شاباش !
من چه اے هبراں سَک گل بیتاں .
همے وهد ءَ سواری پیشداروک ءِ پجاروکے مان بیت و دوئیناں هبر ءَ گلائیش بیت انت . و سواری پیشداروک چه منی چارگ و هیالداری ءَ شموشکار بیت .
یگبرے که من مار ات که من یک نیمگے بیتگ اوں و چوٹ نشتگ اوں و کمے هست انت که به کپاں . من جهد کت که وتا راست به کناں ، بلے هچ داب گوں من نه بیتگ ات . من لوٹت که اپس سواری پیشداروک ءَ گوانک به جناں که اپس ءَ به دار ایت ، بلے پگر اوں کت که شُهرت بیاں اگں اے کار ءَ بکناں . و وتی زبان اوں داشت . اپس هنچو تیزی و تیز تری ءَ تچگ ات و من هم گیشتر یک نیمگ بیان اتاں . من سواری پیشداروک ءَ چار ات و پگر اوں کت که بلکیں بچاریت و منا کمک به کنت ، بلے آئی هنگت گوں وتی سنگت ءَ رٹان ات و منی نیمگ ءَ نه چارتی و گوئشتی :
_ اپس سوار ، ترا شاباش !
من هنوں پهک یک نیمگے بیتگ اتاں و سک ترستگ اتاں . من هیال کت که هنوں منی کار هلاس انت . بلے من شهرت بوتاں که گوانک بجناں و کمک به لوٹاں . چروانچک منا پدا سُرینت و من لگشت و جهل کپتاں و اپس هم اوشتات . سواری پیشداروک اپس ءَ چار ات و دیستی که من سوار نیاں ، آتک منی نیمگ ءَ و گوشتی :
_ اُه ، ایش انت تو ادان ئے ! منی اپس سوار جهل کپته .
منی نیمگ ءَ آتک . من آئیا گوشت که منا چیزے نه بوته . آئی کند ات و گوشتی :
_ زهگانی جان نرم تر انت .
من لوٹت که به گریواں ، بلے من چه آئی لوٹت که منا هنگت سوار بکنت . و منی سوار کرت . و من پدا کدیں نه کپتاں .
چُش ما چه اود و رند ، هر هپتگ دو گشت میدان ءَ په اپس سواری ءِ دربرگ ءَ شتیں و من زوت اپس سواری ءَ جوان دربُرت و کدیں نه ترستاں .
گُلامی چه شکار ءَ گیش
ما ممانی شکار ءَ در کپتگ اتیں و جنگل ءَ شکارءِ وهد ءَ سنگتے ممے ءَ تیرے جت ، آئری ٹپی کت . تیر گوشت ءَ لگتگ ات . کملکے هون برپان رتکگ ات و مم شت .
ما جنگل ءَ شتیں و گپ کنان اتیں که چے به کنیں ؛ به رویں و هما مم ءَ شوهاز بکنیں یاں سئے روچ ودار بکنیں تاں ممانی وپسگ ءِ وهد ءَ بیت .
ما چه ممانی شکار کنوکیں همراهیں مردینان سوج کت ، که هنون اے مم ءِ رند ءَ به رویں ، یاں آئیا ویل کنیں ؟
پیریں شکاری یے گوشت :
_ هنون تاں پنچ روچ ءَ آئیا ویل کنیت ، تاں کمے آرامتر به بیت . ائیا چه رند ، آئی ءِ نیمگ ءَ شت کنیں . هنون آئی ءِ رند ءَ به رویں ، آئیا گیش ترسین ایں و گڑاں واب نه کنت .
ورنائیں شکاری یے ، پیر مرد ءِ هبر ءَ نه مَنِّت و گوشتی :
_ گوں چُشیں برپے ، اے پَزّوریں مم تاں دیر شت نه کنت ، مرچی جاهے واب کنت ، اگں هم مه وپسیت ، من آئیا گوں دارانی سواری ( اِسکی ) ءَ رسیناں .
مئی ایدگه همراهاں هم پیسله کت که گهتر انت ، ودار به کنیں . من گوشت :
_ جی هئو ، ما و شما مُپت ءَ گهتر انت جنجال مه کنیں و هر دابے که زانیت به کنیت ، من گوں « دِیمیان » په رند پد رویں . ودی ئیں کت ، جوان انت و اگں هم ودی نه بوت پرواهے نه انت . هنگت که دیر نه بوته .
هنچو هم کتیں . سنگتاں برپ گاڑی ءَ سوار و کلگ ءَ شت انت و من و دیمیان چیزے نان و ورد و آپ زرت و جنگل ءَ پَشت کپتیں .
هنچو که ایدگراں شتنت ، من و دیمیان وتی هتیاراں چار ات ، وتی برانڈه ودراجکوٹانی سرین بند ءَ مُهر کرت ومَم ءِ پَدانی رند ءَ روان بوتیں .
موسم جوانیں موسمے ات ، گوهر ات ، بلے گوات و برپ گواری نیست ات . اِسکی ءِ دارانی سرا دیما جنزگ سک ات . برپ بازات بلے نرم و سُبکینے ات . جنگل ءَ برپ گواری هنون بند بوتگ ات ، بلے نوکیں برپ که کپتگ ات ، آئی ءِ سرا گوں اسکی ءِ دار ءَ روگ ، گران ات . اسکی ءِ دار ءِ چارک و جاهے هنگت گیشتر ، برپانی تها مان بُڈ ات .
مم ءِ پَد چه دور هم گندگ بوتنت . گندگ بوت که چونکائی شته و کجا لاپ ءِ سرا کپته و برپی لپچ کته . ما اول هما رندپدانی رند ءَ مزنیں و روشنیں جنگلے ءَ روان بوتیں ، و آهر ءَ سَؤلانی بزیں و کسانکیں درچکانی جنگلے ءَ رستیں و وهدے که پداں ، بَز و کسانیں درچککاں رست انت « دیمیان » اوشتات و گوئشتی :
_ نون رند پداں ویل کن ، آئی همداں جاهے وپته . جاهے جاهے برپانی سرا نشتگ ات . رند پداں ویل کن ، هنون همے درچکانی چَپ و چاگرد ءَ تُرّے وریں . تهنا بے ترک و توار ، بے جَکگ ءَ چُپی ءَ دیما رئیں ، آگں نه ائیا گُڑینیں .
ما چه مم ءِ رند پد ءَ ، ترّت و چپیں نیمگ ءَ شتیں . ما پنچسد گام ءِ کساس ءَ شتیں ، تاں که اپدا مم ءِ پَد ءَ ما دیست و اے رند پد ما را تاں راه ءَ بُرت و سرکت . ما راه ءِ سرا اوشتات و چار ات تاں بزانیں که کجام نیمگ ءَ شُته . جاهے جاهے مم ءِ پد و نشان گوں آئی ءِ پنجگاں جوانی ءَ گندگ بوت و جاهے جاهے پیره مردے ءِ پد ، ائی ءِ رند پد ءِ سرا پَدَر ات . جاه اتک که کلگ ءِ نیمگ ءَ شتگ .
ما هم راه ءَ زرت و دیما شتیں و دیمیان گوشت :
_ هنون راه ءِ سرا پدے چیزے گندگ نبیت ، بیت که جاهے چه راه ءَ راستیں یا چپیں نیمگ ءَ درکپته . جوان بچاریں برپان ءَ ، بیت که جاهے واب کپته . ائی کَلگ ءَ نه رَؤت .
چُش ما ، ورستے ءَ چه گیش دیما شتیں ؛ ما پدان ءَ پدا راه ءِ سرا ودی کت . اهاں ما هیرانی ءَ چار ات ! اے چون بیت کنت ، پد نه دیم په جنگل ؛ بلکیں چه جنگل آتکگ و راه ءَ روان ات . لنککاں راه ءِ سرا جاه اتک انت . من گوشت :
_ اے بلکیں دگه ممے انت ؟ _ دیمیان چار ات و پگری کت و گوشتی :
_ نه ، اے همائی ءِ جند انت ، اول ما و شما را ریپینت ئی . چه راه ده گام پُشتکائی تاں سَؤل ءِ پُشت ءَ شتگ ات و بس .
ما په رند پد ءَ دیما روان بوتیں ، دیمیان راست ءَ گوشت . دگه جاهے هم مم راه ءَ ده گام ءِ کساس ءَ چوٹ کرتت و تاں درچکے ءِ پشت ءَ شتگ ات و برگشتت و هنچو سیده شتگ ات . دیمیان اوشتات و گوئشتی :
_ هنون دلجمی ءَ ودی ئی کنیں . دگه جاهے په وپسگ ءَ ودی کت نه کنت و دیمترا لیهور و پوجگلانی جاه انت . برواں و اے چِب ءَ دَؤره به کنیں .
ما لچ و لیهورانی دَور ءَ تُرّ وران بوتیں ، چه سَؤل و گزانی نیام ءَ گوئزان اتیں ۔ من دم برتگ ات و پر من دیما روگ سک ات . کجا پاداں مان پُرپلیچیں کاه و شاهڑاں مان گیشتنت و کجا ٹالے چه سَؤل مئی پادانی شَم و پانچکاں مان بیت ، کجا ٹالے ءِ سرا تو پاد ایرکرت و لَمُش گپت ئے ، کجا برپانی چیریں بُنڈے ءَ تو بیٹ ءَ وارت ، یا برپانی چیریں دارے ترا لَگّست . من نین پهک ژند بوتگ اتاں . من وتی برانڈه ءَ کش ات ، چه هیداں لیهڑ و ترّ ات و منی هید چُرّت انت . دیمیان بلے تو گوئش ئے یدارے ءَ سوار انت و جوانی ءَ دیما روان ات . تو گوئشئے آئی ءِ پادانی چیر ءِ « اسکی » ءِ دار انت که وت دیما جنزان انت . هچ کجا آئی بند نه گپت ، هچ جاهے لمشی نه وارت . منی برانڈهی هم وتی کوپگ ءَ ایر کرت و منا گوشاں بیت که زوت کن .
ما لیهورانی چپ و چاگرد ءَ سئے ورست «
» ءَ چه گیش دَؤر وارت . من هنون سک ژَند و پَشت کپتت اوں ، « اسکی » ءِ دار هم چوٹ ترتگ انت . پاداں دم برتگ و مارگ اش کم تَرّتگ و مانگیشان اتنت . اناگت دیمیان که منا چه پیش ات ، اوشتات و دستاں منی نیمگ ءَ سُرینت . من شتاں . دیمیان سر ءَ جهل کت و گوں نرمیں توارے گوشاں ، و پیشداراں بوت :
_ گِندئے ، گوراگ ءَ شاهڑ ءِ سرا گُرُنڈگ انت ، مُرگ چه دور ، آئی ءِ ساه ءَ اشکناں و مارگ انت . همے نزیکان انت . ائی ءِ جند انت .
هنون رؤلَه و رونند ءِ وهد ات و رؤله ءِ سُهرچَکی آزمان و جنگل ءَ مانشانتگ ات . ما اسکی ءِ دارانی سرا نشتیں تاں کمے ارام کنیں . چه وتی تورهاں نان و واد ءَ ما در کرت تاں چیزے به وریں . من اول کملکے برپ وارت و پدا نان ءَ وراں بوتاں . منی دپ ءَ نان هنچو وَش تامیں نانے ات که من وتی زندمان ءَ چشیں وش تامیں نانے نه چَشتگ ات . ما کمے نشتیں ، آزمان هنون تهار بیان ات . من چه دیمیان سوج کت که ما چه کلگ ءَ هنون دوریں یاں نه ؟ دیمیان منا گوئشت :
_ چه کلگ هنون ما کساس 12 « ورست » ءَ دوریں . شپ بیته ، بزور و وتی برانڈه ءَ گورا کن ، اگں نه ترا سردی جنت و گوهر ءَ کنت . هنون پیکه آرام کنیں .
دیمیان سُؤلانی ٹالک و شاهڑکاں پروشاں بیت و برپانی ءَ سرا چیر گهت و وابجاهے جوڑ کت و ما دوئیں دستاں سر ءِ چیرا کت و یکجاه وپت و آرام کت و من وت هم نزاناں که من چون واب شتوں . من رند چه دو ساهت ءِ کساس ءَ چه واب ءَ پَچ دِرَهتاں . دارے ءِ پُرُشگ ءِ توار من اشکت .
من هنچو جوان واب کپتگ اتوں که هنون نزانتوں من که کجای وپتگ اوں . من چماں پچ کت و هیرانی ءَ چار گ اتاں ؛ اُه اے کجا انت ! و من کجایاں ؟ من گمان کنگ اتاں که من مزنیں و اسپیتیں کوٹی ءِ تها اوں که دیوالانی اسپیت و ترپناکیں چیز لونجان و ترپان انت . برزگ اوں چار ات ، بُرزگ هم بهمانگی ءَ اسپیت ، گون رنگ په رنگین نگاران و چنت رنگیں چراگان ات که لونجاں و روک اتنت . وتی چَپ و چاگرد ءَ من چار ات ، سرکِچ اوں وارت و منا گیر اتک که ما اسپیت و پُر برپین جنگل ءِ تها وپتگ ایں و اے جنگل ءِ درچکان انت که آزمان ءِ استاراں چه آهانی شم ءَ تُرُپنت و من گمان کتگ ات که کوتی ءِ روکیں چراگ انت .
شپ گوهر( سارت ) بوت ، بَدتگیں شپ نمب و باپ منی برانڈه و درچکانی شاهرانی سرا پوشتت و همسرک بوتگ اتنت . دیمیان چه بدتگیں شپ نمباں پُرّ ات . من آئیا چه واب پاد کت . ما وتی « اسکی » ءِ داراں پاد ءَ کت انت و رهادگ بیتین . جنگل ءَ آرامی و بے تِرِک و تواری ات . آرامی ءَ ما جنگل ءَ دیما روان بیتیں ، ما وتی اسکی دارانی گون ءَ ، نرمیں برپانی سرا دیما جنزان اتیں ، و همے آرامیں جنزگ ءِ توار هم مئی گوشاں اشکنگ بوت . جاهے جاهے دارے ءِ پرشگ ءِ توار چه سردی ءَ هم جنگل ءَ پرُشت . یگبرے مئی نزیک ءَ زندگیں چیزے ءِ تچگ ءِ توار ءَ ما اشکت . من پگر کت که بلکیں مم انت . ما هما جاه ءَ شتیں که چه اوداں سهدار ءِ تچگ ءِ توار ءَ ما اشکت ؛ دیستیں که پَد و رند کرگوشک ءِ پَد و رند انت و آئی ءِ جاتگیں جک و دار و دارانی پوستک ، هموداں گندگ بوت انت . و اے کرگوشک ءِ ورد زمستان و برپانی تها اتنت .
ما راه ءِ سرا در کپتیں ، وتی اسکی ءِ داران ءَ ما در کُرت و مُهر بست و لونج کت و راه گپتیں . روگ هنون آسانتر بیت . اسکی ءِ داراں ، مئی پُشت ءَ گوں راه ءِ لپرزگ ءَ ترهک و تریهک اتش . و برپاں مئی پاد ءِ بوٹانی چیرا ژرهک و ژِرهک لِه بوت انت . گوهر و سارتی و گوات ءِ نمب هم کرک ءِ داب ءَ دیما لچت .
زنزروکین استاراں هم سک دور گوں وتی رژن ءَ مئی گندک و وشاتک ءَ گوں ما تچان اتنت . رُژن شاناں و کدیں بے برمش بیان ، ماں آزمان ءِ پراهی ءَ ، بے اشتاپی ءَ جنزان اتنت . سرجمیں آزمان گوئش ئے منی جنزگ ءَ گوں ما همراه ات . تاں که ما رپت و په واب ءَ وتی سنگتانی کلگ ءَ سر بوتیں .
رَسَگ ءَ منی همراه واب شت ، من آئیا ٹوهینت . ما گپ کناں بوتیں که چون مم ءِ پَد و رند ءَ ما شتگیں و لوگ واجه ءَ ما توار کرت و گوشت تاں پگاه ءَ شکاری مردماں مُچ بکنت . ما شام وارت و وَپتیں .
من هم چه ژندی ءَ تاں چاشت ءَ واب ءَ کت بلے منی همراهاں منا چه واب پاد کت . من درکپتاں و چار ات : گِنداں سرجماں گداں گورا کتگ و وتی توپک اش بڈ ءَ کتگ و په روگ ءَ تیار انت . من جست کت :
_ دیمیان کو انت ؟
_ آ دیر انت که جنگل ءَ شته . وتی پد و نشانی اوداں جوان چارتگ و پدا تچان ءَ ادان آتک و چه سرجمیں شکاریانی لوٹت که هر چی زوتر در کپ انت .
من دست و دیم ششت ، گداں گوئرا کت . وتی توپک ءَ پُرّ کت . اپس گاڑی ءَ سوار و سرگپت اوں .
گوهر زوراک ات ، بلے گوات نه کَش ات . روچ ءِ دیم هم پوشتگ ات . مُج بُرز و چپ و چاگرد ءَ واجهی کنان ات و لچوکیں و بَستگیں نمب و باپ ، جهل نندان اتنت .
ما سئے ورست ءِ کساس ءَ په راه ءَ آتکیں و جنگل ءَ سر بوتیں . دیستیں که جَهلتر ءَ نیلیں دوتے گندگ بیت و جنین و مردیناں لٹ و گولایے دست ءَ اوشتاتگ انت .
ما چه اپس گاڑی ءَ ایر کپتیں و هما مردمانی نیمگ ءَ شتیں . مردیناں نشتت و پٹاٹهاں بریجاں و سُهر کنان اتنت و گوں جنیناں گوئشاں و کندان انت . و دیستیں که دیمیاں هم گوں آواں هوار انت . مردماں پاد آتک انت ، دیمیان آهاں گوئشت که مئی زیکیں راه ءِ دَؤر جتگیں راه ءَ گئیره ( دَؤره ) کن انت . جنین و مردین سی ( 30 ) کس بوت انت ، یک رد و کتار بوت انت . تهنا تاں سُرین آهاں گندگ بوت انت و جنگل ءَ مان بوت انت . من و منی سنگت هم آهانی رند ءَ روان بوتیں .
راه و برپاں هرچون تِرَپَگ بوت اتنت ، بلے دیما روگ باز گران ات ، تاں سرین ءَ برپ ات و تو گوئش ئے ما دو دیوال ءِ نیام ءَ روان اتیں ، په همے هاترا په کپگ ءَ ما را جاهے نیست ات .
نیم « ورست » ءَ ما چو دیما شتیں ، تاں دیستیں که دیمیان اِر گشته و گوں وتی اسکی ءِ داراں سوار ، دَستاں سُریناں ، مئی نیمگ ءَ پیداک انت . ما آئی ءِ هَند ءَ وتا سر کت . ما که اوداں رَستیں ، ما را جاه ءَ پیشداراں بوت و گوئشتی وتی چَپ و چاگرد ءَ جوانی ءَ بچاریت .
من هم وتی نیمگ ءِ جاه ءَ چاراں و پٹ و پول کناں بوت اوں . منی چپیں نیمگ ءَ بُرزیں سئولانی جنگل ات ، چه بُرزیں درچکانی شَم ءَ دور تر هم گندگ بوت . هما درچکانی پُشت ءَ شکاریانی همراهیں زالے ءِ سیاهی هم من دیست . منی دیمپدیم هم سئولانی گیشتر نوک رستگ و ورناییں درچکانی جنگلے ات که درچکانی بُرزی ، مردمانی بالاد ءِ کساس ات . سئولانی برزگ ءَ رتکپیں برپ نشتت و بدتگ و بُرزگش گوں یک و دگه لچتگ ات . ایشانی درمیان ءَ راه ات که چه برپ ءَ پُرّ ات .
راه پوره منی نیمگ ءَ آتکگ ات . منی راستیں دست ءَ هم ورنائیں سئولانی پراهیں جنگلے ات که آئی ءِ آهر ءَ هالیگ و بے درچکیں زمینے ات . دیمیان یکے چه وتی سنگتیں شکاریاں همودان اوشتارینت .
من وتی دوئیں توپکاں چار ات و آهانی زَد ( ضامن ) ءَ من سراپینت و هلاس کت و پگر کناں بوت اوں که من کجا به اوشتاں ، گهتر انت . سئے گام منی پُشت ءَ ، مزئیں و بُرزیں سَئول ءِ درچکے هست ات . پگر اوں کت که هما درچک ءِ بُن ءَ به اوشتاں و وتی یکیں توپک ءَ هموداں تکه به دیاں گهتر انت . من هما درچک ءِ نیمگ ءَ شتاں و تاں بُرزتر چه ٹونگاں ، برپانی تها مین رَپتاں . من آئی ءِ چپ و چاگرد ءِ برپاں یک و نیم گَز ءِ کساس ءَ جوان تِرَپت و همودان من وتی بُنپان و جاگه کت . یکیں توپک ءِ زَد ءَ من سراپینت و دست ءَ زُرت و دومی ءِ زَد ءَ من بند و درچک ءِ بُن ءَ تِکّه دات . کاٹار ءَ هم من در کرت و تیاریں جاهے ایر کرت که اگں کار بکپیت هما دمانی زرت بکناں .
من تهنا تیاری ءِ کار کٹینتگ ات که دیمیان ءِ گوانک اوں ماں جنگل ءَ اشکت :
_ بیا ایت که رئیں ! پداں گِر ایں و رئیں ! رئیں !
وهدے که دیمیان گوانک جت ، آئیا چه رند درستیں مردیناں ، داب دابیں تواراں ، ماں جنگل ءَ گوانک جناں بوت انت :
_ رئیں ! ر…ئیں ! _ اُوووو … رئیں !
جنیناں هم نازرک تریں توارے گوانک جت :
_ آی ی ی ی ! ر…..ئیں !
مم همے مرمانی گئیره ءِ تها ات . دیمیان آئی ءَ ترسینت و جهینت ئی . چپ و چاگرد سرجمیں مردماں گوانک جنان اتنت . تهنا من و منی همراه بے موچ اوشتاتگ اتیں و چه وتی جاه ءَ نه سُر اتیں . مم ءِ وداریگ اتیں . من اوشتاتگ و چاران اتوں ، وتی دل ءِ دِریکگان ءَ من اشکنگ اتوں . توپک ءَ دست ءَ تیاری ءَ من داشتگ ، بلے لرزگ و درهگ اتوں . پگر کنان اتوں ، هئو همیش انت در کپیت ، من آئیا نشانگ کناں ، تیری کناں ، کپیت …، یکبرے که چه چپیں دست ءَ چه دور ءَ من توارے اشکت که چیزے برپانی تها کپت . من برزیں سَئولانی شم ءَ چار ات . پنجاه گام هما دیما ، هما درچکانی نیام ءَ ، سیاهیں مزنیں چیزے اوشتاتگ ات . نون من نشان گپت و اوشتات اوں . پگر کناں بوت اوں که باریں نزیکتر کیت یا نه . دیست اوں که وتی گوشانی سُرینت و پُشت ءَ پَچ تَرگ اِت . ائی ءِ پهناد ءَ من جوانی ءَ گندگ اتاں . باز مزنیں و جونداریں سهدارے ات !
من اِشتاپی ءَ آئیا نشان کت و ٹهک تیرے جت ! منی تیر درچکے ءَ لگست ( لگّ اِت ) . من دوتانی تها چاران اتاں دیست اوں که منی شکاریں مم پُشت ءَ تچ اِت ( تَچست ) و درچکانی پَشت ءَ گار بیت . من پگر کت که منی بهت تتک و شُت و دگه منی نیمگ ءَ یا منی سنگت ءِ نیمگ ءَ پدا نه تچیت و نه ییت ( کیت ) . یا ایدگه شکاریاں شکاری کن انت یا چه هما نیمگ دَر رَؤت ، بلے منی نیمگ ءَ واتر نه کنت . من اوشتاتگیں جاه ءَ اپدا تپنگ ءَ پُر کت و گوشاں تیز کت . شکاری مردیناں وتی نیمگ ءَ جاک و کوکار کنان اتنت ، چه راستیں دَست ءَ ، نه دور چه منی سنگت ءَ ، گوئشان اتنت و یک زالے کوکار کت :
_ سار ءَ به داریت ، ایش انت آ ! ایش انت آ ! ایش انت آ ! ادان ! ادان ! ادان ! هئو ! هئو ! هئو ! ای ی ! اَی ی ! اَی ی !
مم اش وتی چماں دیست ات . من دگه آئی ءِ ودار ءَ وتی نیمگ ءَ نه اتاں و راستیں نیمگ ءَ چَک جت و وتی سنگت ءَ چار ات . دیست اوں که دیمیان لٹے دست انت و بے اِسکی ءِ دار ، هما راه ءَ وتی سنگتے ءِ نیمگ ءَ تچان ات ؛ آودان رَست آئی ءِ کَش ءَ نشت و گوں لٹ ائی ءَ پیشداراں بوت که کجا انت و به جنت ئی . دیست اوں که آئی ءِ سنگت توپک ءَ دراج و هما جاه و هما چیز ءَ که دیمیان پیشداران ات نشانی گپت و ٹهک ! تیرے جت . من پگر کت که جت و هلاسی کت ، بلے من دیست که هچ کجام چه سنگتاں مم ءِ نیمگ ءَ نه تچ انت . پگر اوں کت که یا زلور تیر نه لگتگ ، یا اگں لگته ، کاری نه بیته . زلور گڑاں وتا رکینیت و چه اودان درکپیت و منی نیمگ پدا نه کیت !
چے بیته باریں ؟ اناگت ءَ من دیست که چیزے گئوش ( گَردوک و تُرّ وروکیں گوات و توپان ) ءِ داب ءَ منی نیمگ ءَ په بال ءِ داب ءَ پیداک انت ، آئی ءِ زراب ءَ چه برپاں بال کنان اتنت و هُرّگی اشکنگ بوت . من دیمپدیم ءَ جوان چار ات تاں دیست اوں که سیده منی نیمگ ءَ چه جنگل ءِ نیامی راه ءَ سک تیزی ءَ تچاں پیداک انت . سک نزیک بیتگ ات و چه بیم ءَ هنون وت هم
وتی شموشتگ ات . منی پنچ گامی ءَ رَستگ ات و من دیست که سینگ ءِ پُٹ سیاه اتنت و سَرگی سَکّ مزن و سُهر چَک ات . منی نیمگ ءَ پیداک ات و چه تیزی ءَ برپان هر نیمگ ءَ درنزاں و بال دیان ات . من مم ءِ چمانی تها چار ات ، منا نه گندگ ات . چه بیم ءِ تچان ات مات ءِ … ءَ یا هر جاگه که به بیت . آئی ءِ راه سیده چه همے بُرزیں سئول ءِ جاه ءَ که من اوشتاتگ اتاں گوئزان ات . من توپک ءَ نشانگ گپت و تیرے جت . هنون نزیکتر اتکگ ات . دیست اوں تیر نه لگست و درشُت . مم هم تیر ءِ توار ءَ نه اشکت ، سیده منی نیمگ ءَ پیداک ات بلے منی نه دیست . پدا من توپک ءَ دراج کت و پیش چه ایشی که تاں منی توپک و منی جند به رسیت ، اپدا ٹهک دگه تیرے سرگ ءَ جت . دیست اوں که لگست ، بلے نه کُشتی .
سَری بُرز کت ، گوشی راست کت انت و گوں زهرکندے ، سِیده منی نیمگ ءَ آتک . من وتی دومی توپک ءَ که پرّ ات چِست کت ، بلے منی واڑ نه دات و هما دمان منی سرا بیڑی آرت . منی پادی گِپت و منی برپانی سرا شَکون کُت و جاهے دَؤری کرت . من وش بیت اوں که بلکیں منی ویل کرته . من پاد آیگ و چست بیگ ءَ گلائیش اتاں که مارت اوں و زانت اوں که چیزے منا چست بیگ ءَ نیلیت . بزان دَؤر کنگ ءِ وهد ءَ ، چه منی برزگ ءَ ، سوبین نه بوتت و لگشتت و په پُشت منی سرا کپت ات . وتی اِر لیٹینت ، و وتی سرجمیں سینگ ءَ منی پُشت ءَ ڈکینت . من چه آئی ءِ گرانی ءَ مار ات که منی سرا کپته ، من آئی ءِ گرمی ءَ وتی دیم ءَ مارگ اتاں . و ماراں که منی دیم ءَ سرجم وتی دپ ءَ کنان ءِ جهد انت . منی پونز آئی ءِ دپ ءِ تها ات من آئی ءِ گرمیں و جوشیں ساه ءِ کشگ ءَ که هون ءِ بو ءَ گوں همراه ات ، جوانی ءَ وتی دیم ءَ مارگ اتاں . آئی گوں وتی دستاں منا ڈگار ءِ سرا زور دیان ات و من چه وتی جاه ءَ سُر ات نه کناں . تهنا وتی سرگ ءَ سینگ ءِ نیمگ ءَ چوٹ کنان آں ، تاں وتی پونز و چمان به رَکیناں . و آ هم گیشتر جهد کنان ات که منی چماں و منی پونز ءَ به وارت . من مار ات که وتی برزی کلیوار دنتاناں ءَ منی پیشانیگ ءَ جهلتر چه موداں سک کت و جهلی کلیواری منی چمانی جهل ءَ سک کت انت و زور دیاں بوت گوئش ئے گوں کارچے منی سَرگ ءَ بُرّان ات . من ترسگ اتاں و من چه وتی جاه ءَ که سُر اتاں ، آئی اشتاپی کچک ءِ داب ءَ گیشتر منا جایاں و پرنچاں بیت . من وتا اِر لیٹینت ، آئی گیشتر منی سرا زوراکی و سیلینگ ءِ جهد ءَ گیش کت . من پگر کنان اتاں که دگه منی کار هلاس انت . یگبرے که من مار ات که من کمے سُبک بیتگاں . چاراں تاں آئی ادان نه انت . آئی چه من پاد آتکک و تتکگ ات . وهدے که دیمیان و منی سنگت دیست که مم منا برپانی سرا سَٹ ات و منی گسگ و دپ جنئگ ءَ گلائیش انت ، آهان تتک انت که منا مدت بکن انت . منی همراه که لوٹت وتا زوتر سر بکنت ، رد کپت و بدل شی که چه تِرَپتگیں راه ءَ به تچ ایت و وتا سر بکنت ، لوٹتی که راست و سیده وتا سر بکنت که برپانی تها کپت ات . و تاں وهدے که چه برپاں چست و وتی برپاں شَپیناں بوتت ، مم منا جایان و گسان ات . دیمیان ءَ هم توپکے دست ءَ نه ات ، گوں وتی شیپاک ءَ په راه تچان و گوانک جنان بوت :
_ ورنائی وارت ! ورنائی وارت ! _ تاں که رَست و مم ءَ گوئشان بوت :
_ اے بونژلو ! اے سِلگت ! تو چے کن ئے ؟ تو چے کن ئے ؟ تو چے کن ئے ؟ ویلی کن ! ویلی کن !
مم آهر ءَ هبر زرت و منی ویل کرت و تتک . وهدے که من پاد آتکاں برپانی سرا همنچو هون رتکگ ات که تو گوئش ئے پسے اش کُشته . منی چم ءِ بُرزگ ءَ ٹکرے گوشت لونج ات ، بلے منی جان ءِ گرمی ءَ چه ، من وتی درد ءَ نه مارگ اتاں .
مئی همراهاں نون تتک و اتک انت ، مردماں مُچ بیت انت ، منی ٹپاں چاران اتنت ، گوں برپاں آهاں شوداں و سارت کنان اتنت . من چه وتی ٹپاں شموشکار اتاں . جُست اوں کت :
_ مم کجنت ؟ کجانگو شُت ؟ _ و یگبرے که من اشکت که کسے گوئشت :
_ ایش انت مم ! ایش انت مم !
چوش که زانگ بیت ، مم مئی نیمگ ءَ تچان ءَ اِرگشتگ ات . مردماں هما دمان ءَ توپکاں زرت ، بلے کس ءَ تیر کنگ ءِ موه نه رست که تتک و گار بوت .
بزان مم پدا مئی نیمگ ءَ گَشتت و آتکگ ات ، لوٹت ئی که دگه هم منا به جائیت و به وارت ، بلے وهدے که مردمانی مُچی ءَ دیستی ، ترس ات و چه اودان تتک . چه رندی ما دیست و زانت که چه آئی ءِ سرگ ءَ هون چُرّان انت . لوٹتیں که آئی ءِ رند ءَ به رئیں ، بلے منی سرگ ءِ درد منا بیوار کنان ات و منا شهر ءَ ، په دوا و درمان و ڈاکٹر ءَ بُرت اش .
ڈاکٹر هم منی ٹپاں ششت گوں ابریشمیں بندیکے دُتک ( دُهت ) و درمان کت که جوان بیان بیت انت .
ماهے ءَ چه رند ما اپدا همے مم ءِ شکار ءَ جنگل ءَ شُتیں ، بلے من آئی ءِ ودی کنگ و شکار ءَ سوبیں نه بوتاں .
مم چه هما جنگل ءَ دگه جاهے نه شت ، هما چپ و چاگرد ءَ تُرّ وران و گردان ات و آئی ءِ بیمناکیں آواز باز وهد اشکنگ بوت . دیمیان آهر ءَ آئیا جت . مم ءِ جَهلی کلیوار و دنتان چه منی تیر ءَ پُرُشتت انت .
اے مم سک مزنیں ممے ات ، و آئی ءِ پوست و پوست ءِ پوشتگین مود هم باز نمه دار و بے درورینے ات .
من آئی ءِ پوست ءَ پُر کت که باز ڈولدار بیت و وتی مهمانجاه ءَ ایر کرت . منی ٹپاں هم پیشانیگ ءِ سرا دراه بوت انت و آهانی نشان کمتر ودی بیت .
سَـرپــدی
( چارو بیچار)
لیو تالستای / کریم بلوچ
مردم گوں وتی چماں گندیت ، گوشاں اشکنت ، پونز ءَ بو چنت ، چَشیت زبان ءِ گوں و چیزاں گوں دست جنئگ ءَ و گوں لنککاں گهتر زانت . یکے ءِ چم گهتر و دومی ءِ گنتر گند ایت . یکے ءِ بو چنگ یا بو کنگ باز نازرک و تیز انت و چه دور هم چیزانی بو ءَ زانت و سرپد بیت و دگرے ءِ بوچنگ کُنٹ انت و پوستگیں هیک ( اِسپیده ) ءِ بو ءَ چه نزیک هم سرپد نه بیت . یکے گوں دست پر کنئگ ءَ مال و چیزانی هرابی و گندگی زانت و سرپد بیت ، دگرے هر چی آهاں سر و چیر هم بکنت ، چیزے سرپد نه بیت و تهتگ و کاگد ءِ دگری ءَ هم زانت کت نه کنت . کسے کَلهکے چیز زبان ءَ پر کنت ، آئی ءِ تام ءِ شیرکنی یا دگه تامے ءَ سرپد بیت ، دگرے آئیا جائیت و ایری بارت بلے هنگت تام ءَ نزانت که کجام انت شیرکن انت یا تهل انت یاں دگه تامے …
سهدارانی هم مارگ ءِ کچ و کساس داب دابیں انت . بلے پهک سهدارانی مارگاں ، چه مردماں گیش انت .
مردماں وهدے به لوٹنت که چیزے ءَ گیشتر بزاننت ، چارنت ئی ، گوش کننت ئی که چونیں آواز و توارے کنت ، یک یک وهداں آئیا بو کنت و ویل ئی کنت . وهدے وهدے مردماں پر شی که گهتری بزاننت ، آئیا دست پر کننت یا دست ءَ لگاشنت .
سهداراں بلے تو گوشت کن ئے که آهاں تهنا بو کن انت . اپس ، گرک ، کچک ، گوک ، مم تا وهدے که چیزاں بو مه کن ( مه چن ) انت ، آهاں نزان انت .
وهدے که اپس چه چیزے ءَ ترسیت ، اول گوں هروشکگ ءَ وتی پونز ءَ پهک ءَ کنت ، تا گهتر هما چیز ءَ بو چت یا بو کُت به کنت و تا وهدے که ترسی گار مه بیت ، آرام نه بیت .
کچک گیشتر وتی واهند ءِ رند ءَ په آئی ءِ رند پد ءَ تچیت ، تاں آئیا ودی کنت . وهدے گندیت ئی ، ترسیت که واهندی آئیا پجه مه یاریت ، گڑاں کلونزیت و گپیت ، تاں وهدے که دلجم مه بیت که واهندی آئیا زانت و پجه کاریت . و واهند ءِ چمانی تها کچک چاریت و دلجم بیت .
گوک بیت که کاریگر ( کائیگر ) ءِ لٹ دیگ ءَ به گندیت ، یا گوکانی کشگ ءِ نالگاں ، کوشجاهانی تها به اشکنت ، بلے ، سرجمیں هبراں زانت نه کنت ، بلے اگں گوک هما جاه که گوک کشگ بیته و هون رتکگ انت ، مان به بیت وهوناں بو به کنت ، گڑاں زانت ، پریاتاں بنگیج کنت و کس ءَ وتی نزیک نیلیت و کانٹ جناں و لگت جناں بیت و آ جاه چه دور نه بیت .
پیرک و بلکے ءَ شیری گوکے هست ات ، گوک ءِ کاه و کدیم و دوشگ مدام بلک ءِ کار ات ، یک وهدے بلک ناجوڑ بوت و گوکی دُشت نه کت . پیرک گوک ءِ دوشگ ءَ شت . گوک چَک جت و بو چت ، زانتی که بلک نه انت ، دوشگی نه اشتی . بلک گوشت منی کوٹ ءَ گورا کن و منی دزمالک ءَ سرا بند ، ترا شیر ءِ دوشگ کِلّیت ، و مرد هنچو کت و چیزے شیری دُشت ، بلے وهدے که آئری بوکت ، شیر ءِ دیگی بند کت .
شکاری کچکاں وهدے که دلوتے ءِ رند ءَ کپنت ، هچ وهد آئی ءِ رند پد ءَ نه تچنت ، آئی ءِ رند پد ءِ چه یک نیمگے که تا بیست گام چه آئی ءِ رند پد ءِ کش انت ، تچیت . وهدے که شکاری یے اے گپاں مه زانت و به لوٹیت کچکے ءَ سهدارے ءِ رندا ببارت و بلوٹیت کچک چه رند پد ءَ بنگیج کنت و کچک ءِ پونز ءَ هما سهدار ءِ پد ءَ ڈکینیت ، کچک چه اوداں دیر ءَ بیت . پرچا که پر آئیا پَد ءِ جند ، باز بودار انت و چه پد ءِ جند ، چیزے سرپد بیت نه کنت ، په ایشی ءَ پد ءَ چه کمے دیرتر بو ءَ شوهاز ءَ کنت تاں بزانت که کجام نیمگ شته . تا وهدے که دلجم به بیت که کجام نیمگ شته ، هموداں بو کناں بیت . و هر نیمگ که بو گیشتر به بیت ، زانت هما نیمگ شته و آئی ءِ رند ءَ رواں بیت و تچیت . اگں گوں برزیں توارے مئی گوش ءَ چیزے به گوئشنت ، ما چه اوداں کمے دورتر رئیں و پَچ تَرّیں تاں سرپد به بئیں و کچکاں هم پد ءِ جند ءَ هنچش مار انت و دور تر بینت و بو چن انت . مئی داب ءَ که یک کِرّ ءَ بئیں و جاه ءَ چاریں .
کچکاں هم یک و دگر ءَ پجاه کار انت و هما بو ءَ که آئی ءِ رند انت ، یک و دگر ءَ سرکت یا دات کن انت .
لولکانی بو چنگ ، چه ایدگراں هنگت گیش و نازرک تب تر انت . بینگ ءِ مَکسک سیده هما پلانی سرا بال کنت ، که آئیا درکار انت . کرم هم وتی دوستیں تاک ءِ نیمگ ءَ رَوت . کتگ ، هَسَگ و پَشگ مردماں چه هزاراں کَـتـَگی گاماں ، مار انت وزاننت .
اگں هما کسان کسانیں چیزاں که چه پلاں یا دگه چیزاں جتا و مئی پونز ءَ مان بینت و سوب بنت که ما آهاں سرپد به بئیں و بزانیں و ما آهاں دیست نه کنیں ، نیں شما بچاریت که کجام چیزانت و چینچو کسان انت هماهاں که کسانکیں لولکاں آهانی برکت ءَ چیزان زان انت و مار انت !
تُرو و آئی ءِ رامگیں جنجشک ءِ کسه
مئی لوگ ءِ تاگ ءِ کَش ءَ چه درا ، جنجشکاں ( جنگاں ) کدوگے بستگ ات و پنچ اسپیده (هامرگ ) اش ایر کتگ ات . من و منی گهار دیست که جنجشکاں چونکا کاه تاک ، جِک و پُٹکاں یک یک یاران اتنت و کدوگ اش بست . و وهدے که ما آهانی اسپیدهاں اوداں دیست ، باز گَل بیتں . جنگاں نون پُٹک و کاه تاکان اوداں نه یارگ اتنت ، بلکیں اسپیدهاں ایر کناں بیت انت . وهدے که پنچ دانگ بوت انت ، یکے هامرگانی سرا نشت و آدگر _ که ما را گوشگ بوت یکے نریں و دومی مادگینے _ په وتی زال ءَ کرم ، زراگ و دگه ورد ءَ یائورت و دات .
چُنت روچ ءَ چه رند ، ما چه تاگ ءِ پُشت ءَ چری چِری ءِ آواز ءَ اشکت و چارتیں ، که جنجشکانی کدوگ ءَ چئے بیته ؛ اوداں پنچ دانگ کسانکیں و جاندر و بے پٹ و بے بالیں مرگگ اتنت . آهانی پونز زرد رنگ و نرمکینے و سرگ مزنینے ات .
آهاں بد ڈول گندگ بوتنت و ما چه آهانی گندگ ءَ وَش دل نه بیتیں . بلے وهدے وهدے آهاں چاران اتیں که چئے کن انت . آهانی مات هم باز وهد په ورد ءِ شوهاز ءَ در کپت و وهدے که اِر ( بِر) گَشت پنچیں چوکواں پیسک پیسک کناں وتی زردیں سُنٹاں ءَ پاچ کناں بوت انت و مات آهانی دپ ءَ ٹکرے کرم په ورگ ءَ دات .
هپتگے ءَ چه رند ، کسانیں چوکواں رُست ات و مستر بیتگ اتنت ، پُٹ آهانی جان ءَ مانپوشتگ ات و وش رنگ و وش نما ، گندگ بوت انت و ما پدا گیش و گیشتر اهاں چاراں بوتیں . یک پگاهے ( سُهبے ) ما تاگ و کدوگ ءِ نیمگ ءَ آتکیں تاں وتی جنجشکاں به چاریں ، و دیستیں که پیریں جنگ مرتگ و تاگ ءِ کش ءَ ایر انت . ما پگر کت که زلور جنجشک شپ ءَ تاگ ءِ دار ءِ سرا نشته و واب کپته و وهدے که ما تاگ ءَ بسته ، هموداں بند گپته و لپچ بوته .
ما پیریں جنجشک ءَ زرت و بُرت و کَلّ کرت . کسانیں جنجشکاں پیسکگ و ورد لوٹگ اتنت . سر اش بُرز ءَ کت و وتی سُنت اش پَچ ءَ کرت و پیسکت اش ، بلے کسے نیست ات که آهاں وردے به دنت .
منی مستریں گهار ( وارک ) گوشت :
_ ایش انت آهاں هنوں ماتے نیست ، آهاں کسے نیست که آهاں وردے به دنت ؛ بیا ئیت که ما و شما آهاں چیزے ورد ءَ دئیں » .
ما گَل بیتیں ، ڈبه یے ما ودی کرت ، کمے لوکه ما آئیءِ تها لچینت و ایر کرت ، پدا ما جنجشکانی کدوگ ءَ گوں جنجشکاں زرت و ڈبه ءَ ایر کرت و زرت و لوگ ءِ بُِرزی بان ءَ بُرت . پدا ما په زراگ و کرماں ، ڈگار ءَ کڈ کرت و کرم و شیر ءَ تر بیتگیں نان گوں ، جنجشکاں وارینت . و آهاں جوانی ءَ وارت انت . وتی سر اش سُرینت و وتی سنٹان اش گوں ڈبه ءِ کاگداں لگاشت و پهک ءَ کرت ، پهک باز گَل و دل وش اتنت .
ما آهاں یک شپ و یک روچے ورد دات و باز گوں اهاں وش و گَل اتیں
. دومی روچ ءِ پگاه ءَ وهدے که ما ڈبه ءِ تها چار ات دیستیں که چه پهکاں کستریں جنجشک مُرتگ ، آئی ءِ پاد لوکهانی شَتاں مانگیشتگ ات . ما آئیا چه اوداں در کرت و دَؤر دات و پدا پهک لوکه ءِ پَژماں ما چه اوداں در کرت انت تاں ایدگراں مان مه تَرّ انت . و ڈبه ءَ دگه کاه ما مان کرت . بیگاه و دِیگر ءِ وهد ءَ دگه دو جِنگ هم ، وتی بالاں تچک ، دپ ءَ پاچ و چماں و پانچُرّاں مُٹ کرتت و مرتت انت .
دو روچ ءَ چه رند ، چارمی هم مُرت و یک دانگے پَشت کپت . ما را گوشتش که ما آهاں باز ورد داته .
منی گهار وتی جنجشکانی مرک ءَ گریت و آهری جنجشک ءَ وت تهنا ورد دیاں بوت و ما تهنا آئیا چاراں بیتیں . پنچمی یا آهری جنجشک باز وَش تبین ، گَلیں و جانداراهیں جنجشکے ات که پَشت کپتگ ات . ما ائیا « زندگک » نامینت ( نام پِر بَست ) .
اے « زندگک » تاں دیر زندگ ات ، بالی هم کت و دگه جاه هم شت و آتک و وتی نامی هم زانت و سرپد بوت .
وهدے که منی گهار آئیا توار ءَ کرت :
_« زندگک ! زندگک ! » ، _ هما دمان ءَ بالی کت و ائی ءِ لنکک ءَ سرا ، یا سرگ ءِ سرا یا دست ءِ سرا نشت و گهار ائیا ورد ءَ دات .
پدا آئی مزن بوت ، وتی وردی وت شوهاز کرت و وارت . مئی لوگ ءِ بُرزی لوگ ءَ گوں ما هوار ات . چپی ییں پلدان ءِ سرا یا آئی ءِ کدوگ ، آئی ءِ جاه ات . تاگ پَچ ات و کدیں کدیں بالی کت و شت ، بلے شپ ءَ په آرام کنگ ءَ مدام لوگ ءَ و تی ڈبه ءَ آتک .
یک روچے پگاه ، آئی چه وتی ڈبه ءَ هچ کجا بال نه کت . پُٹی تَرّ بوت انت ، وتی بانزلی ایدگه جنجشکانی داب ءَ که مُرت انت پَچ کُرت . گهار چه آئیا دور نه بوت ، سرونی اوشتاتگ ات ، بلے نه آپ و نه ورد هچ چیزی نه وارت .
سئے روچ آئی نادراه و تپ ات ، چارمی روچ بیران بوت . وهدے که ما آئی ءِ مرتگیں لاش ءَ دیست که پانچری مُٹ کرتت و بالی تاب دات اتنت ، ما هر سئیں گهاراں هنچو گریت که مات چه جهلی لوگ ءَ تتک و برزی لوگ ءَ آتک تاں بزانت که چے بیته . وهدے که مان بیت و چارپاد ءِ سرا مرتگیں جنجشک ءِ لاشی دیست ، مئی گریوگ ءِ سوبی زانت . مئی گهار تاں چنت روچ نه چیزے وارت و نه گوں کس ءَ لیب و گوازی ئی کرت ، تهنا گریت ئی و بس .
« زندگک » ءَ ما وتی گهتریں و دوست تریں گُد ءِ تها پتات ، و داری سُندوکے ءَ ایر کرت و باگ ءِ تها کَلّے جت و سندوک ءَ کَلّ ءَ ایر دات و پدا کَلّ ءَ بار دات و آئی ءِ هدیره ءِ برزگ ءَ هاکاں مُچ کرت و ڈوکے ، شِکّ ءِ نشان ایر کرت .
شا دِیَک ( بولو- شادو )
یک مردے شت جنگل ءَ و درچکی گُڈ ات و لوٹت ئی که آئی ءَ بُریت و ٹکر ٹکر به کنت . آئی ءِ بُنی چست کرت و بُنڈے ءَ ایر کرت و آئی ءِ سرا نشت و بُرگ ءَ گلائیش بوت . بُرتگیں بهرانی نیام ءَ پیلکے peilky یا پاڑی par”ei یے جت که گهتر بُرّگ به بیت بُرّتی و پیلک ءَ دیماتر جنان بوت .
شادیکے درچکے ءِ سرا نشتت و آئیا چاران ات . وهدے که مرد ءَ وپت تاں آرام بکنت ، شادیک ایر کپت و گڈتگیں درچک ءِ سرا نشت و لوٹت ئی که دیما تری به بُرّیت . بلے وهدے که پیلک ئی در کرت ، درچک ءِ بُرتگیں شَم بند بوت و آئی دمب آئی ءِ شم ءَ بَند گپت . گڑاں جاک و کوکار و گریوگ ءَ گلائیش بوت . مردک چه واب ءَ پاد آتک ، شادیکی لٹ دات و گوں سادے ءَ بستی .
مزنیں بادشاه پِتر Petr و پیره مرد
مزنیں پتر جنگل ءَ مردے دیست . مرد دار چنان ات . بادشاه آئیا گوئشت :
_ هدا ترا مدت کنت ، واجه !
مرد هم جواب دات :
_ هنچو ، شما را هم هدا مدت بکنت .
بادشاه جست گپت :
_ تئی لوگ ءِ مردم و کهول باز انت یا کم انت ؟
مرد پسو دات :
_ جی ، منی دو مردین و دو جنین زهگ انت .
_ تئی لوگ ءِ مردم باز نه انت ، گڑاں تو وتی زراں چون کنگ ئے ؟
_ من وتی زراں سئے جاه ایر کناں : یکے وتی واماں دیاں ، دومی په وام ءَ دیان اش ، سئیمی زهم ءَ آپدار کناں .
بادشاه پگر کناں بیت ، بلے پیره مرد ءِ گپانی بزانت ءَ سرپد نه بوت که چون پیره مرد هم واماں دیگ انت و هم وام دیگ انت و هم زهم ءَ آپ دار کنگ انت .
پیره مرد گوئشت :
_ واماں دیگ اوں بزان وتی پِت و مات ءَ نان دیگ اوں ؛ وام دیگ اوں ، بزان وتی مردین زهگاں رودیناں و نان دیاں ، زهم ءَ آپ دار کنگاں ، بزان وتی جنکاں رودیناں و مزن کناں .
بادشاه گوئشت :
_ تو باز زانتکاریں پیره مردے یے . هنوں منا چه جنگل ءَ در بیگ ءِ راه ءَ پیشدار ، من چون راه ءَ گار کته . منا تاں تچکیں ڈگار ءَ راه ءَ پیشدار .
پیره مرد گوئشت :
_ راه ءَ تو وت ودی کت کن ئے . هنچو راست برو ، پدا راستیں دست ءَ تاب به ور ، پدا چپیں دست ءَ ، و پدا ، اپدا ( دوارگ ) راستیں دست ءَ .
بادشاه دررائینت :
_ چوش ، من سرپد نه بیاں ، تو وت منا راه ءَ پیشدار .
_ منا منی واجه په چشیں کاراں وهد نیست که شما را به بَراں . پر ما کلّگی کشتکاراں روچ ءِ گار کنگ تاوان بیت و مئی روچ ءِ هرچ باز ، و چیز گران انت .
_ هئو ، روچ ءِ هرچ باز و گران انت ، من مرچیگیں روچ ءِ هرچ ءَ ترا دیاں .
_ هرچ ءَ دیئے ، گڑاں سرگِر که رئیں .
پیره مرد آئی ءِ یک اپسیں اپس گاڑی ءَ سوار بوت . و راه ءَ بادشاه آئیا سوج کرت :
_ تاں دور ءَ باریں تو جاهے شتگ ئے ؟
_ کد کدے هئو ، من جاهے و مردمانی گندک ءَ شتگاں .
_ باریں تو تزار بزان بادشاه ءَ ، وَت کدیں دیستگ ؟
_ نه ، من تزار و بادشاه نه دیسته ، بلے جوان ات که مردم به دیستیں .
_ چُش ، هنوں وهدے که چه جنگل ءَ تچکیں راه ءَ در کپیں تو تزار و بادشاه ءَ گندئے .
_ من چون آئیا پجاه بیاراں ؟
_ اوداں پهکاں تئو بے کلاه ءَ گندئے و تهنا بادشاه انت که آئیا کلاه سر انت و بس .
هئو ، آهاں چه جنگل ءَ درکپت انت و تچکیں میدان ءَ رَست انت . مردماں که بادشاه ءَ دیست ، سرجماں وتی کلاهاں چه سر دور کرت . پیره مرد وتی چماں هر نیمگ ءَ شانک دات ، بلے بادشاهی نه دیست . و همدان ات که سوجی کت :
_ گُڑاں کجا انت اے بادشاه ؟
پتر الکسیویچ آئیا گوئشت :
_ گندئے ، تهنا ترا و منا کلاه سر انت ، گڑاں بزان یکے چه ما دوئیناں بادشاه انت .
راستی چه هر چیز ءَ سَر انت !
چکلکے لیب کنان ات و نه دیستی ، یک پیاله یے دَؤری دات و پروشتی .
هچ کس ائیا نه دیست .
پِس یهت و پرشتگیں پیاله ئی دیست و سوجی کت :
_ کے اے پیاله ءَ پروشت ؟
چکلک گُڑست و چه ترس ءَ گوئشتی :
_ مُن !
پس گوئشت :
_ پرواهے نه انت ، و من منتوار اوں که تو منا راست گوئشت .
زوت باوریں گورانڈ
هست ات مردے و مرد ءَ هست ات یک پِشُک و یک گورانڈے .
وهدے که مرد هر روچ چه کار ءَ لوگ ءَ آتکگ ات ، پشک تچان آتک و ائی ءِ دستاں و پادانی سرا نشت ، آئی ءِ دستی لِست انت . آئی ءِ پُشت و بندل ءِ سرا سِٹ ئی ءَ کت . وتی آئی ءِ دست و پاداں لگاشت ، مرد هم آئیا لباس ( گوں مهر ءَ دست ءِ مَرزگ ) ءَ کت و آئی ءَ نان ءَ دات .
گڑاں گورانڈ هم لوٹت که آئی ءَ هم واجهی ، پشک ءِ داب ءَ لباس کنت و نان بدنت . مرد چه ڈگار ءِ کاراں چُٹ ات و لوگ ءَ یهت . گورانڈ هم تتک و آتک مرد ءِ دست ءَ لِست ، وتی آئی ءِ پاداں مُشت . مرد هیران آئیا چاراں و کنداں ات و نزانتی که چون بکنت و آهر چے بیت . گورانڈ شت پُشت ءَ ، تتک و مرد ءِ پُشت ءَ سِٹی کت . مرد هم وتا داشت نه کت و کپت .
مرد ءِ مردین زهگ که دیست گورانڈ آئی ءِ پت ( پس ) ءَ دَور دات ، شیپاکی زرت و گورانڈی جوان لٹ دات .
لوگواجه و کروس
لوگ واجه سرجمیں شپ ءَ نه وپت ات و سیه لوگ و نیوگانی بندگ و دگه هندے ءَ ایر کنگ ءِ کار ءَ گلائیش ات . شپ نیم و گوربام ءِ نزیک ءَ پیژدر ءَ اسپستیں کاه و گِیدهانی سرا دراج کش بیت تاں کمے آرام بکنت .
کروس ، لوگواجه ءَ در چه لوگ ءَ دیست و هیالی کت : « لوگواجه منی بانگ ءِ گِهتر اشکنگ ءَ په مرادیگ انت ». جهدی کت و وتی لوگواجه ءَ نزیک و نزیکتر کت . و یک دمانے گوں وتی سرجمیں وَس ءَ گوئشت کن ئے آئی ءِ گوش ءِ تها بانگی دات .
لوگواجه چه واب جهسِرّ ات . کروسی ملامت کت که آئری په واب نه اشتگ .
کروس هیال کت که آئی ءَ گوئشیت که گهتر و برزتر بانگ به دئے . هنگت نزیکتر آتک و هنگت بُرزتر بانگی دات .
لوگواجه پاد آتک . چارشاهی زرت و آئی ءِ رند ءَ کپت . 
کُچَک و دُزّ
