Кавказский пленник
(Глава 6
نبشتانک: لیو ٹالسٹائی
رجانک: کریم تھل بلوچ
ماں چات آهانی زندمان پهک ءَ پهک نه وش و نه گیگ بوت . آهانی کُنٹ اش چات ءِ تها پاچ نه کرت . چات ءِ تها تَرّ و پر نمب ات و په ساه ءِ کشئگ ءَ اوداں جوانیں گواتے نیست ات و درا په ساه ءِ کشئگ ءَ آهان اش نیائورت .. هموداں جهل اش ٹکرے همیریں و نه پهتگین نان دور ءَ دات . هما داب که په کُچکاں دؤر دیان اتنت و کونزگکے آپ اش ایر ءَ دات . چات ءِ تها مُرداریں بوے هست ات که گوں گرمی و گوات ءِ نه بیگ سَوَب بیت که کوستلین ءِ ٹپاں گیشتر به گَژنت و پهک نادراه به بیت . آئی ءِ جکگ و بلگم دور ءَ نه بوت و سرجمیں جانی درد کنان ات . کاری یا جکگ ات یا واب ات . ژیلین هم باز ملور و کُهتیگ ات که ناجوڑیں جاور ءَ گندگ ات و نزانتی که آ جاور ءَ چے به کنت .
په وتی رکینگ ءَ گلائیش بوت که گوں هالیگیں دست راه و ٹنگے به کونچیت . بلے هاکاں جاهے نیست ات که چیر به دنت یا به ریچیت ، بلے پدا هم کونچگ ءِ کار ءَ گلائیش بوت . واهندی دیست و سرپد بوت و گوں هژم بیهاری دات که اے کار ءَ مه کن ، اگں نه من ترا کشاں .
ناچار ات گوں گم و کُهت ، گوں بے وسی و زهیری ، هما چات ءِ بُن ءَ ، در چه چات ءِ آزاتیں زندمان ءِ باره ءَ پگر بکنت . یگبرے که دیستی جوان پهتگیں نانے آئی ءِ زان ءِ سرا کپت و پدا دگه نانے و پدا چیزے جام ( گیلاس ) آئی ءِ پاد ءِ سرا رهت انت .
هیرانی ءَ بُرزگی چارست و اوداں کندوکیں دینائی دیست که آئرا چارگ و کندگ ات و هما دمان چه اوداں تتک ( تچست ) .
ژیلین هما دمان پگر کرت : « باریں دینا من ءَ کمک کنت ؟ » پدا چات ءِ جاهے ءَ ساپ کناں و گِلاں کَرّاں و مُچ کناں و بُٹکاں جوڑ کناں بوت . مردمانی بُٹکاں ، اپسانی ، کُچکانی و پگر کناں بوت : « هر وهد که دینا اداں به ییت ، په آئی ءَ درا چَگل اش دیاں ».
ایدگه روچیں دینا اوداں نیاتک و ژیلین لهتے اپس سواریں تاتارانی اپسانی سُرمبانی توار ءَ اشکت . که مسیت ءَ چه جاهے یهتت و مُچ بیتگ اتنت . گپ کناں و جاک جنان اتنت . روسانی باره ءَ گپ کنان اتنت . تاتاراں اوداں مُچ بیتگ اتنت .
پیره مرد ءِ هبری هم اشکت که گوئشتی : « جوانیں کارے تو نه کت که آهان ات داشت » . ژیلین پگر کناں بوت که روساں نزیک بیتگ انت و تاتاراں ترسگ انت که روساں « آئول » ءِ کلگ ءَ ماں مه بنت و نزانتش که بندیگاں چون کن انت .
گپ و هبر اش کت و شت انت و یگبرے که چه درا ، شَپر- شپرے ءِ تواری اشکت . دیستی که دینا انت .
دینا وتی زُنڈانی سرا نشت و سری پادانی نیام ءَ ، چات ءِ تها جَهل کرت چیپُک ( پلینک بیتگیں ماپر ) و مودیکانی گوں وتی ٹکاں چات ءِ بُرزگ ءَ لونجاں و لرزاں بوت انت . آئی ءِ پر مهریں چماں روک و استارانی داب ءَ ترپگ اتنت . کندگ ات . چه وتی آسینگاں ( آستونکاں ) دو پنیری نانی در کرت و په آئی ءَ هِیرّ دات . ژیلین آهاں گپت و گوئشتی :_ تو دیر انت نیاتکگ ئے پرچا ؟ من پر تو لیبوک و بُٹک جوڑ کرته ! ایش انت بگر اش ! و پدا یک یک آهاں درا په آئی دؤر دیاں بوت . دینا وتی پُشت ءَ چَک جت و گوں گمجتیں توارے ءَ گوئشتی :
_ پکار نه نت ! _. پدا کمے بے موچ نشت و گوئشتی : ایوان ! لوٹنت ترا بکش انت ._ پدا گوں دست آئی ءَ سر ءِ بُرّگ پیشداشت .
_ کے لوٹیت به کُشیت ؟
_ پیره مرد منی پت ءَ هُج و مجبور کنان انت و من ءَ پر تو بَزّگ ءَ بیت !
ژیلین گوئشت :
_ اگں ترا پر ما بزگ ءَ بیت ، پر ما دراجیں دارے ودی کن و بیار .
ائی وتی سر سُرینت که « نه » . بلے ژیلین پر آئی ءَ دست بست و آئی ءَ منت کناں بوت :
_ دینا جان ، دزبندی کناں ! دینا جان دراجیں دارے ودی کن و بیار !
_ نه من اے کار ءَ کُت نه کناں . گندنت . پهک لوگ انت _ . دینا گوئشت و شُت .
بیگاه ( دیگر، روزرد ) ات . ژیلین نشتگ و پگر کنان ات : « آهر چون ءَ بیت باریں ؟»
بُرزگ ءَ چاران ات ، استاراں درآتکگ اتنت ، بلے ماه هنگت در نیهتت ( نیاتکگ ات ) ملا کوکار کرت( بلکیں مرادی بانگ بوته . کریم ) پدا هر جاه آرامی بوت . ژیلین هم واب کپان ات . پگر کنان ات : « جنکو ترسگ انت » .
اناگت ءَ آئی ءِ سرگ ءَ گلے کپت و هاکے شپست . بُرزگی چارست . دراجیں و کاردئیں دارے ، چه چات ءِ برزگ ءَ ، چه هما نیمگ که آئی وتی سر ءَ ایر کرتگ ات ، آرام -آرام چات ءِ تها پیداک ات . دستی ( هما دمان ) چست بوت و دستی دراج کرت و هما دار ءِ بُن ءَ گپت و آرامی ءَ جهل ءَ یاراں بوت . ژیلین پیسر ءَ هم اے دار آهانی لوگ ءِ بُرزگ ءَ دیستگ ات . بُرزگی چارست . استاراں ماں آزمان ءِ پراهی و بُرزی ءَ ترپان اتنت و چه چات ءِ دپ ءَ ، چو چه تاگے ءَ گندگ ءَ بوت انت . دینای چماں هم تهاری ءَ ترپان اتنت . سری جهل کرت و چه چات ءِ کش ءَ باز په آرامی ءَ گوئشتی :« ایوان ! ایوان » و وتی دست ءِ لنکک ءَ وتی دپ ءَ داشت که « چُپ و بے موچ وتی کار ءَ کنیت ».
ژیلین آرامی ءَ گوئشت :
_ چے ؟ _ . بلے آئی چه اوداں شت و و هما نزیکاں وتی جاهے چیر دات .
ژیلین وتی سنگت کوستلین ءَ گوئشت :
_ نوں کوستلین ، بیا که رویں . آهری گشت وتی جهد ءَ کنیں . من ترا گلو کناں .
کوستلین اشکت ، بلے نه لوٹتی . گوئشتی :
_ نه ، تو برو . چو که جاه کیت من چه اداں درکپت نه کناں . من کجا به رواں وهدے که چه وتی جاه ءَ سُر ات نه کناں ؟
_ نوں اگں اے داب انت ، من چه ترا رکست لوٹاں . اگں بدینے بیتگ شموشی _ . کوستلینی چُک ات .
داری گپت و آرامی ءَ دینائی توار کرت و گوئشتی : « دار ءَ بدار » و دینا دار ءَ داشت و چه دار ءَ سر کپاں بوت . یک و دو گَشت چه دار لگشت . گوں کنٹ و سرکپگ ؟؟ په هزار شِرّی کوستلین چه جهل ءَ تهلانک دیاں و دینا چه برزگ ءَ گوں وتی نازرکیں دستاں آئی ءِ کنٹ و جامگ ءَ وهدے که رَست گپت و گوں وتی سرجمیں واک ءَ کشاں بوت ، تاں آهر ءَ ژیلین چه چات در کنگ بوت . دینا وتی کمزوریں دستانی سرا کندگ ات .
ژیلین دار ءَ چه چات ءَ در کرت و دینای ءَ گوئشت :
_ اے دار ءَ بر و هموداں ایر بکن که چه اوداں تو زرتگ . اگں نه و بزان انت ترا کشنت .
آئی دار ءَ زرت و روان بوت و ژیلین هم چه هما بُرزی ءَ جهلاد و شیوگ بوت . جه جهلادگ ءَ ایر کپت و هموداں جاهے نشت و تیزیں ڈوکی زرت و کُنٹ ءِ کبل ءَ لوٹتی که پروشیت و پاچ بکنت . هر داب کنان ات ، پروشگ و پاچ ءَ نه بوت . سَکّیں کُبلے ات . هچ داب پروشگ ءَ نه بوت و اے داب ءَ روگ هم سک باز گران انت . اشکتی که چه بالادگ ءَ کسے تچاں پیداک انت ، تچاں و سٹ کنان و بال کنان ات . پگری کت : « زلور اے دینا انت » . دینا تتک و آتک و ڈوکی چه آئی ءِ دست ءَ چکاپت و گوئشتی :
_ بده ئی من ءَ !
وتی زُنڈانی سرا نشت و کبل ءَ کُٹاں و تاب دیاں بوت . دستکانی نازرکیں و بارگین اتنت ، چو درچکانی نرمیں شاهڑانی وڑ ءَ و بازیں زورے اش مان نیست ات .
ڈوکی یک نیمگے دؤر دات و گریوگ ءَ گلائیش بوت . ژیلین اپدا ڈوک ءَ زرت و کبل ءِ پروشگ ءَ گلائیش بوت .
دینا هم آئی ءِ کش ءَ زُنڈانی سرا نشت و وتی دستی آئی ءِ بندل ءَ تکه دات . ژیلین چپیں کوه ءِ برزگ ءَ چارست . چپیں کوه ءِ پُشت ءَ سُهر چَکیں رُژنے تالان بیان ات . ماه ات که در کپان ات . وتی گوئشت : « پیکه تاں ماه ٹک ءَ کنت چه درگ به گوئزاں و جنگل ءَ وتا سر بکناں . چست بوت ڈوکی دؤر دات ،« بلّ که کنٹ اوں ، گوں کنٹ بلے پیکه به رواں .»
_ دینا جان تو رکست ئے ! تں سد سال ترا من بهیال کرت نکناں . _ ژیلین گوئشت و رهادگ بوت .
دینا آئی ءَ گپت و گوں دست چاراں بوت که پر آئی ءَ یارتگیں ناناں کجا ایر بکنت . آئی ناناں زرت و گوئشتی :
_ من تئی منتوار اوں جوانیں جنک ! شاباش ترا ! بے من ، کے پر تو لیبوک و بُٹک پئیم ( اڈ ) ءَ کنت ؟_ . و آئی ءِ سر ءَ لباس کناں و دست ءَ مرزاں بوت .
دینای ءِ ارس شیوگ بوت انت و وتی گریوگی داشت نه کرت . دستانی مُٹ کرت و په کوه ءِ بُرزگ ءَ ، شِنِک ءِ داب ءَ تچاں و سٹ کناں رواں بوت . تهاری ءَ تهنا آئی ءِ مودیکانی و چیپکانی لونجیں ٹکانی شلک – شلک ءِ توار ات که اشکنگ ءَ بوت .
ژیلین وتی سرا « صلیبے » کشیت ، وتی کنٹ ءِ کبل ءَ وتی دست ءَ گپت که مه سر ایت و توار مه دنت ، یک پهلوگ هما سڑک ءَ روان بوت . پاد ءَ کشان ات و وت هما سُهری ءَ چارگ ات که ماه چه اوداں درکپان ات . پیش چه ماه ءِ ٹک کنئگ ءَ ، لوٹتی که هَشت ورست هنچو راست رواں به بیت تاں په جنگل سر به بیت .
چه رود گوئست و کوهانی سرا رُژن گیشتر بیان ات . درگ ءَ رواں و جهلاد بوت . رواں و چاران ات . هنگت ماه در نیهتت ( در نیاتکگ ) . اهر ءَ ماه ٹک کرت و سرجمیں درگ گوں مهکان ءِ رژن ءَ ، روژنا بوت . تهاری کوهانی بُن ءَ پد کنزان ات . همیش انت نزیک و سر بیان انت .
ژیلین ءِ نیمگ ءِ راه ، هنگت کوه ءِ ساهگ و تهار ات . اوداں مهکانے نیست ات . آئی هم اشتاپ کنان ات و زانتی که هنوں ماه پورهی ٹک ءَ کنت . راستیں نیمگ ءَ مهکان شانتگ و دیم په جنگل ءَ پیداک ات . ماه چه کوه ءِ پُشت ءَ کمے چست بوت . نون هر جاه مهکان ءِ نیر وتی رُژن ءَ شانگ ات و روچ ءِ داب ءَ رژنا بیت . درچکانی برزیں تاکاں جوانی ءَ گندگ ءَ بوت انت . کوهانی تها آرام ات و روشن . تو گوئش ئے پهک مُرتگ انت . تهنا درگ ءِ آپ ءِ چُر- چُر ءِ توار ات که اشکنگ ءَ بوت .
تاں جنگل ءَ سر بوت . راه ءَ گوں کسے ءَ ڈیکی نه وارت ( دچار نه کپت ) . جنگل ءَ تهاریں جاهے ءَ شوهاز کناں بیت تاں کمے آرام بکنت .
کمے آرامی کرت ، و نانی وارت . ڈوکی زرت و اپدا کنٹ ءِ کُبل ءِ پروشگ ءَ گلائیش بوت . وتی دستانی گُڈیت ، بلے کُبلی پروشت نه کت . چست بوت و راه ءَ رهادگ بوت . یک ورستے دیما شت ، بلے نیں پهک ژند و پادی هشک بیتگ اتنت . ده گام ءَ شت و په دم کنئگ ءَ اوشتات . پگری کت : « دگه کارے نه بیت ، تاں منی وس هست انت ، وتا کشاں ، اگں به ننداں ، پدا چه وتی جاه ءَ چست بیت نه کناں . تاں کلات ءَ اگں سر مه بیاں ، روٹک ءَ جنگل ءَ هالیگیں و ایمنیں جاهے وپساں و شپ ءَ اپدا سر گراں .»
سرجمیں شپ شت ، راه ءَ دو اپس سواریں تاتاری چه دور دیست . ژیلین هما دمان ءَ وت ءَ درچکانی پُشت ءَ چیر دات .
شپ تهار بیاں بوت . ماه جهل ءَ ایر ننداں و ایر بُڈان ات . بلے ژیلین هنگت تاں جنگل ءِ آهر ءَ نه رستگ ات . پگری کت : « هنگت سیسد ( 300 ) گام دگه رواں و راه ءَ چوٹ ءَ کناں و جنگل ءَ رواں و ننداں .» سئے سد گام دیما شت و چارستی ، دیستی که جنگل کُٹان انت . جنگل ءِ آهر ءَ شُت و دیستی که پهک رژنا بیان انت و آئی ءِ برابر ءَ پَچیں پَٹ ات . دست ءِ دل ءِ داب ءَ و کلات هم گندگ ءَ بوت . چپیں نیمگ مان کوه بن ونه دور ، جاهے آسے روک ات . اوداں مردماں وت ءَ گرم کنان اتنت و آچش ءِ دوت چست و برز روان ات . مردم آچش ءِ چپ و چاگرد مُچ اتنت. جوانی چارست ، دیستی که آهانی هتیاراں ترپان اتنت . کزاکانی سرباز ( قزاق یا کزاک یک راجے . سرباز : هکومتی سرمچار ) اتنت .
ژیلین گَل بیت . وتی آهری وس و واکی یکجاه کت انت و کوه بُن و هما آس ءِ نیمگ رواں بیت . گوں وت پگر کنان ات : « واجه هدا من ءَ رکینت » . یگبرے که هما تچکیں پٹ ءِ بوٹگے ءِ سرا سئے اپس سواریں اوشتاتگیں تاتاری دیست و تاتار هم آئی ءَ دیست و آئی ءِ نیمگ ءَ وتی اپساں تاچیناں بوت انت . آئی ءِ دل هموداں کپت و آپ بوت و وتی گوئشت : « چه ایشاں وت ءَ رکینت و تتک ءَ نه کن ئے » .
یگبرے وتی دستانی برز و چنڈیناں بوت و گوں وتی سرجمیں وس ءَ دیم په کزاکاں گوانک جناں بوت :
_ منی براساں ! کمک کنیت ! منی براساں من ءَ رکینیت ! منی براساں !
روسانی مردم ائی ءِ توار ءَ اشکت و کزاکاں گوں وتی بوراں هما دمان آئی ءِ نیمگ ءَ تچاں و تاتاراں دیمبُرّی دیاں بوت انت .
کزاک دور اتنت و تاتاراں نزیک تر اتنت . ژیلین وتی آهری واک ءَ مچ کت ، وتی کنٹی دست گپت و وت کزاکانی نیمگ ءَ تچاں بوت . وتی ژندی ئی پهک شموشتگ ات . وت ءَ « صلیب » کشاں و گوانک جنان ات :
_ منی براساں ! منی براساں ! منی براساں !
کزاکاں پانزه کس ءَ بوت انت . په تمردی بیڑ آران اتنت . تاتار که جاور ءَ گندگ دیست ، راه اش دیم په جنگل گردینت و جنگل ءِ نیمگ ءَ تتک و شت انت و ژیلین وت ءَ تچاں تاں اپس سواریں کزاکاں سر کت . و کزاکاں آئی ءَ وتی اُرد ءَ برت ، هما دمان آئی اش گئیره ( دؤره ) کرت . جست کناں بوت انت : « کے انت ، چونینے ، آئی ءِ کار و ملک کجا انت . کجے مردمے ؟» و ژیلین ءِ جند وت ءَ شموشتگ ات . گریوگ ات و تهنا گوئشان ات : « منی براساں ! منی براساں ! »
هکومتی روسیں سرمچار هم تچاں یهت انت . آئی اش گئیره کرت . کسے په آئیا نانے یارت ، کسے موشے دات ، کسے شرابے دات ، کسے کوٹے گوئر دات ، لهتے آئی ءِ کُنٹ پروشت و دور کرت .
وهدے زانتش که پئوجی کماندارے ، آئی اش بُرت و کلات ءَ رسینت . آئی ءِ سنگتاں و پئوجی سرمچاراں آئی ءِ گندک ءَ باز وَش و گل بیت انت و پهک په آئی ءِ گندک ءَ یهت و مُچ بیت انت .
ژیلین وتی سرگوئست ءِ گپاں پهک پر آهاں گوئشاں بوت . و آهر ءَ گوئشتی :
_ ایش ات منی لوگ ءِ روگ و منی سیر ( آروس ) ءِ کنئگ ءِ سپر ! هئو ، هنوں زانت اوں که منی کزمت نه بوته .
و ژیلین چو هموداں کوه کاپ ءَ وتی کمانداری ءِ کار ءَ منت و کوستلین ماهے ءَ چه رند ، گوں پنچ هزار روبل ءِ دیگ ءَ آزات بوت و وهدے که اوداں یهت ، سک نادراه و نیم ساه ات .
