الکساندر پوشکین / کریم بلوچ
هست ات پیرمردے گوں وتی پیرزال ءَ . نیلیں زر ( دریا ) ءِ تیاب و کِرّ ءَ آهان ءَ نیزگاری ڈگار و کڈے هست ات .
پیرمرد ءَ پوره سی و سئے سال زر ءَ گوں وتی ماهیگ گِری رُگ ( تور ) ءَ ، ماهیگ گِپتگ ات و پیرزال ءَ گوں وتی بندیکانی ریسگ و گوئپگ ءَ ، زند ءَ کوپگ دیان ات .
یک برے پیرمرد وتی رُگ ءَ زر ءَ سَٹ اِت . وهدے که کــَـشت ئی ؛ چه شونزک ءَ پُـرّ ات . آئیا دومی بَـر ءَ وتی رُگ ءَ زر ءَ سـَـٹ اِت ؛ دومی گـَـشت ءَ رُگ چه زری کاه و بوچاں پـُـرّ اَت.
آئیا سیمی گـَـشت وتی رُگ ءَ شانت . رُگ ءَ اِے گــَـشتیں یک ماهیگکے مان ات . اَدناییں ماهیگکے نهت ؛ تِله چکینے ات .
تله چکیں ماهیگک دزبندی کناں بوت ! تواری مِنــّــَت و زاری ءَ پُرّ ات :
_ « منا ماں زر ءَ یله کن پیرمردلک ! من ترا ، وتا چه گیش و گیش بهاییں بدل دیاں . ترا بدل هر چی بلوٹ ئے دیاں ! » .
پیرمرد هیران ات . ترستگ ات . آئیا سی و سئے سال زر ءَ ماهیگ گپتگ ات ، بَـلــَے کدین نه اشکتگی که ماهیگ هبر کن انت .
آئیا تله چکیں ماهیگک ءَ یله کت و مهر گواریں دانک و هبرانی همراه کت :
_ « هدا تئی همراه و پُشت و پناه بات ! تئی بدل منا درکار نهنت . برو هموداں وتی پراهیں نیلیں زر ءِ نیام ءَ » .
لوگ ءَ وتی زالی گوئشت :
Р
_ « من مرچی ( مَروز ، مَرو )ماهیگکے گِپت ؛ نه ادنایینے ، تله چکینے . ماهیگک مئی زبان ءَ هبر کنگ ات . لوٹتی وتی بدل ءَ هرچی بدنت . بدل ءَ هرچی منی دل بلوٹتین منا دیگ ات . من دل ( هِمّــَت ) نکت چه آئیا بدل چیزے بلوٹاں . هنچو من آئیا نیلیں زر ءَ یله دات » .
پیرزال گرم گپت و پیرمردی ایر جَت و ڈوبار اِت :
_ « تو سک پوک و هوڈیں مردکے ئے ! تو چه ماهیگگ ءَ بدل چیزے نه لوٹتگ ! تو کم چه کم چه آئیا گـُدشودی لگنے بلوٹتیں ! مئی گدشودی لگن پهک سڑتگ . ٹنگ انت ».
چو پیر مرد شت نیلیں زر ءِ تـَـیاب و کِــرّ ءَ اوشتات . دیستی که زر ءَ کسانیں مَؤج و گورماں لیب انت . اوشتات و تله چکیں ماهیگکی توار کت . تله چکیں ماهیگک آپ ءَ اوژناک کناں ، آئی ءِ نیمگ ءَ آتک و سوجی کت :
_ « چے ترا پکار انت میریں کماش ؟» .
پیرمرد آئی ءِ دیما سُرین ءَ چوٹ کت و گوئشتی :
_ « منتوار تئی شهبانکیں ماهیگک ! منا منی پیرزال ایرجتگ و منی پیریں بالاد ءَ په آرام نندگ ءَ نیلیت . آئیا نوکیں گُدشودی لگنے پکار انت . مئی گُدشود پهک سَڑتگ و ٹنگ انت ».
تله چکیں ماهیگگ دررائینت :
_ « هچ پرواه مکن . برو وتی هَند ءَ . هُدا تئی پُشت و پناه انت . شما را نوکیں گدشودی لگنے بیت » .
پیرمرد وتی پیرزال ءِ کِرّ ءَ برگشت . دیستی که پیرزال ءَ نوکیں گُدشودی لگنے هست .
اِے بَریں پیرزال گیشتر پیرمرد ءِ سرا گرم گپت و ایرجناں بیت :
_ « تو سک پوک و هوڈیں مردکے ئے . پوکیں مردک تو لگنے لوٹتگ !؟ تئی گُدشودی لگن مزنیں تماهے ؟ پوکڈا ! اپدا برگرد ماهیگگ ءِ کر ءَ . سُرین ءَ آئی ءِ دیما چوٹ بکن و چه آئیا لوگے ءِ لوٹ ءَ بکن .
چُش کماش شُت نیلین زر ءِ کِرّ ءَ ( زر ءَ مَؤج و گورماں باهند کتگ ات .) آ اوشتات و تله چکیں ماهیگکی توار کت . تله چکیں ماهیگک آئی ءِ نیمگ ءِ اوژناگ کناں آتک و سوجی کت :
_ « چے ترا پکار انت میریں کماش ؟» .
پیرمرد آئیا سلام دات . سُرینی چوٹ کت و پَسّه ئی دات :
_ « من تئی منتوار اوں شهبانکیں ماهیگک ! پیرزال منا گیش ایر جتگ و ڈوبارتگ، منی پیریں بالاد ءَ آرام نیلیت . لوگے لوٹیت گــُرُنڈوکیں ( نـُـرُنڈوکیں ) زالک » .
_ « پرواه مکن لوگ ءَ برگرد . هدا تئی پُشت و پناه انت . هنچا بیت . لوگے هنون شما را بیت ».
پیر مرد شت وتی هَند و جاه ءِ نیمگ ءَ . پیشی لوگ ءِ هَند ءَ ، شاهگانیں لوگے گوں روشنیں مهمانجاهے چه هِشت اوشتاتگ ات . بُرزگ ئی اِسپیتیں لوله تــُرپگ اتنت . دروازگی چه وَژبو و سک سوچیں تهتگان اتنت . پیرزال تاگ ءِ جَهلــَـگ ءَ نِشتگ ات .
باریں اے گــَـشت پرچے لوٹیت که وتی جود ( شوّ ) ءَ بَد و زا بگوئشیت .
_ « تو سک پوک و سک هوڈے ئے . تو پوک لوگے ءِ لوٹ ءَ کت ! برگرد ماهیگک ءَ سلاماں بدئے ، سُرین ءَ چوٹ کن و بگوئشی :
نه لوٹاں من که چشیں نیزگاریں کشتکارے به بیاں ، من لوٹاں که سیر و هستومندے به بیاں ».
پیرمرد شت نیلیں زر ءِ پهنات ءَ ؛ ( زر مزنیں مَؤجانی مستی و شرتگ و گوات ءِ هرجان ات ) .
آ اوشتات و تله چکیں ماهیگک ءَ توار کناں بیت . تله چکیں ماهیگگ اوژناگ کناں آئی ءِ نیمگ ءَ آتک و گوئشتی :
_ « چے ترا پکار انت میریں کماش ؟» .
پیرمرد آئی ءِ دیما سرین چوٹ کت و جواب دات :
_ « تئی منتواراں شهبانکیں ماهیگک ! گیش چه پیش منا منی زال ڈوبارتگ و زا و بد گوئشتگ . منی پیریں بالاد ءَ آرام نیلیت . هنوں آ نلوٹیت کشتکارے به بیت ؛ لوٹیت که سیر و هستگاریں کسے ببیت ».
تله چکیں ماهیگک گوئشت :
_ « پرواه مکن . برگرد وتی هند ءَ . هدا تئی همراه انت » .
پیرمرد وتی پیرزال ءِ کِـرّ ءَ برگشت. آئیا چے دیست ؟ برزیں گواتگرے و آئی ءِ پیرزال گواتگر ءِ یکیں بانزل ءَ ، ماں هردکانی پوست ءِ دوتکگیں برانڈه ءَ اوشتاتگ ات . گرانبهاییں بهملی گوئر اتنت و سپهداریں کلاهی سرا ات . سدپیں گٹ بنداں آئی ءِ گٹ ءَ لونج اتنت . دست ءِ موردانگ و لنککاں چه تلاه و تنگو ءِ چـَـلــّــَـه و مندریکاں که گوں الماس و آکوتاں سمبهتگ اتنت ؛ پر اتنت . و پادی گوں سُهریں پوستی بوٹ سمبهتگ اتنت .
آئی ءِ چپ و چاگرد گلام و مولداں گندگ بوت انت که آهانی جت و چه بُلّ گِرّ کناں و کشّان ات .
پیر مرد وتی پیرزالءَ گوئشت :
_ « سلامالیک هَزگار و هنرکاریں لوگبانک ! هنوں چون ؛ باریں تئی تماه پوره بوت انت و تو وش ئے ؟» .
پیرزال آئی ءِ سرا گــُرّت و کوارّت و آئی یے پرمات برو تــَـمـبــَـه ءَ اپسانی هیال ءَ بکن .
هپتگے گوئست ، دومی هپتگ ءَ پیرزال اپدا و شِــرّتـِـرچه پیش ءَ پیرمرد ءَ ڈوبار ات و زا و بد گوئشاں بوت و گوئشتی که ماهیگک ءِ کِرّ ءَ بروت :
_ « برو ماهیگک ءَ توارکن ، سُرین ءَ چوٹ کن و بگوئشی که من نلوٹاں که تهنا هستومندیں زمیندارے به بیاں ، من لوٹاں که آزاتیں بادشاهے به بیاں ! ».
پیرمرد ترست و دستی بست :
_ « چوں زالک تو بنگ وارتگ و گنوک بوتگ ئے ؟ نه ترا سار و سُدے هست ، نه تو راه ءِ روگ ءَ بلدئے ، نه گپ و هبرے زان ئے ، سرجمیں تئی بادشاهی ءِ مردم تئی سرا کند انت !»
گــَـنـدگ زالک گیش گرم گپت ، وتی مردی شهماتے جت :
_ « پوکیں مردک تو چون زهرگ کن ئے منی هبر ءَ مه زورئے . منیں هستومندیں زوراک ءَ ؟ زوت په جوانی و وتی مئیل ءَ برو زر ءِ تیاب ءَ ؛ مه روئے په تئی نادلکشی ءَ ترا گِرّ کن انت و بر انت .»
پیرمرد سرگپت و دیم په تیاب ءَ روان بیت ( نیلیں زر ءِ دیم تهار ات ) .
آ اوشتات و تله چکیں ( تنگو ـ تنگه یں ) ماهیگک ءَ توار کناں بیت .
تله چکیں ماهیگک دیم په آئیا اوژناگ کنان ءَ آتک و سوجی کت :
_ « چے ترا پکار انت میریں کماش ؟» .
کماش آئی ءِ دیما سرین ءَ چوٹ کت و گوئشتی :
_ « تئی منتواراں شهبانکیں ماهیگک ! اپدا منی زالک ڈکــّـے کتگ :
نلوٹیت دگه که هستومندیں زمیندارے ببیت ، لوٹیت که آزاتیں بادشاهے به بیت ! ».
تنگویں ماهیگک پسودات :
_ « پرواه مکن ، برگرد و برو ؛ هدا تئی پشت و پناه بات ! جوان انت ! بـِلّ ئی زالک بادشاهے بیت ! ».
پیرمرد وتی پیرزال ءِ کِرّ ءَ برگشت . چے بیتگ باریں ؟آئی ءِ دیما شاهی گواتگرے جکتگ ات . گواتگر ءَ وتی پیرزالی دیست . بادشاهی کُرشی و تهت ءِ سرا نشتگ ات . میر و امیر و هستومنداں آئی ءِ کاراں کنگ اتنت .آئی ءِ پیاله ءَ « زامرسکی » ءِ ترندآپ پر کنان اتنت که گوں نوک تامیں بسکوٹ و ورداں ورگ ات .
آئی ءِ چپ و چاگرد ءَ شیر بیمیں پانگ پاں اوشتاتگ اتنت و هرکجام ءَ تبرزینی زهمے کوپگ ات .
کماش که ایشان ءَ دیست ـ گــُڑست ! په پیرزال ءِ سلام و دروتاں تاں ڈگار ءَ وتی چوٹ کت و ترانی کت :
_ « سلامالیک شیر بیمیں بادشاه ! نوں هنوں تئی شاهی بالاد رازی و وش انت ! » .
پیرزال وتی جود و مرد ءِ نیمگ ءَ نیم چمّے ( چم ءِ کوسے ) هم نچارت . تهنا گوں برزیں تواری گوانک جت که آئیا چه اوداں بکش انت .
آئی ءِ میر و امیر و پانگپاناں دهدے آتک انت ، پیرمرد اش گِپت و تهلانک { مهلانک } دیاں و زبریناں چه برز و پراهیں شاهی گواتگر ءَ کــَـشّـِـت . کمے هست ات که گوں وتی تبرزیناں ٹکر ٹکری بکن انت .
سرجمیں مردماں آئی ءِ سرا کندت انت :
_ « ترا هنچش پکار انت هوڈیں پیر مرد ! دیمترا تئی نابزانتی پرتو زانتے بیت . تو که وتی جاه ءَ نزان ئے ! ».
چو دگه هپتگے گوئست . پیرزال گیش چه پیش گوات و گرم گپت . بادشاه وتی کوتوال و شاهی کلات ءِ مردمان ءَ وتی جود ءِ رندا رواں کت که بیارنتی . آهاں گــَـشـت و ودی اش کت و آرت اِش . پیرزال ، کماش ءَ پرمات :
_ « برو تیاب ءَ ، ماهیگک ءِ دیما سُرین ءَ چوٹ کن و بگوئشی : من نلوٹاں که آزاتیں بادشاهے به بیاں ، من لوٹاں که جُهل و پراهیں اکیانانی بادشاه به بیاں ، لوٹاں که منی هند و جاه جُهلیں اکیان ءِ دل به بات و تله چکیں ماهیگک منی کارندهے و په منی گــُـپـت به بیت ».
پیرمرد دل نکت که گوں زالک ءَ هبر بکنت . نلوٹستی که آئی ءِ هِژم ءِ آس ءَ گوں وتی گپاں گیش بکنت .
چش کماش شت دیم په نیلیں زر ءِ تیاب ءَ . زر ءَ زرابیں گئوش و توپانے شِدّت کنان ات .مَؤج و گوَرماں چست بیاں ، جنزاں و کپان اتنت . گورمانی پرشگ ءِ توار تاں دور دلاں لرزینگ اتنت . آ اوشتات و تله چک و تنگویں ماهیگک ءَ توار کناں بیت .
تله چکیں ماهیگک اوژناگ کناں آئی ءِ نیمگ ءَ آتک و پولی کت :
_ « میریں کماش ترا چیزے پکار انت ؟ ».
و کماش سرین ءَ چنگ کت و پسوئی دات :
_ « من تئی منتواراں شهبانکیں ماهیگک ! من گوں اے گنده زالک چے بکناں ؟ نیں نلوٹیت که اداں بادشاهے ببیت ، لوٹیت که اکیان و زرانی بادشاه به بیت . دریا و اکیاناں آئی ءِ هند و جاه ببیت که تئی جند آئی ءِ کارانی کنوک و گُپت ءَ به بات ئے ».
ماهیگک هچ چیزے نگوئشت . تهنا وتی دمبی آپانی سرا جت و زر ءِ جُهلی ءَ روان بیت . تاں دیر ءَ کماش زر ءِ تیاب ءَ ، پسو ءِ ودار ءَ اوشتات . بلے آهر ءَ بے پسو ءَ پیرزال ءِ نیمگ ءَ روان بیت .
چارت ئی : پدا آئی ءِ دیما هما پیشی آهانی ڈگار و نیزگاری کـُـڈ ات و لوگ ءِ دیما آئی ءِ پیرزال نشتگ ات و پیرزال ءِ دیما ٹنگ و پرشتگیں گدشودی لگن ایر ات .
******************************
