« رد » و « راست » ءِ بیکاریں گپ

نبشانک: کریم تھل

جهان ءِ مستریں گنج که مردماں هست انت ، زانت و زانگ انت . زانت و زانگ ءِ راه و در باز انت ، بلے گیشتریں راه و دراں په بلوچاں بند انت . بلوچانی جوانیں و الکاپ و ایمنیں وانگجاهءِ نه بیگ ، چه یک نیمگے و چه دگه نیمگے بلوچانی ایردست و گلامیں چاگرد که رسترانی بندیگ انت ، بلوچانی تها زانت و زانگ ءِ راه ءَ گوں بند و کنٹاں و کوش و چکچینیاں دیمپدیم کرته . په همے هاتر مئی چاگرد ءَ هر هچ مزانتے ، وتءَ ربالوے لیکیت و سرپد بیت . اے یک المی گپے که هر چون که مردمانی تها زانت و زانگ کمتر به بیت ، آهاں وتءَ شهزانت تر و سرپدتریں مردم زاننت .

       دوستی و نادوستی ءِ بنیات هم چشیں چاگرد ءَ ، نه زانت و زانگ ، بلکیں آهانی تب انت .

        اے دابین مردمانی هبر ، وت گلایی انت و وتی « شهزانتی » ءِ پیش دارگ انت . پر شما هگم کن انت که : « کننت  رد انت و کن انت راست انت »، « مارست یا مارت رد انت و مار ات راست  انت » ، « بوته رد انت و کلگی زبان ءِ گالے و بیتگ راست انت » ، « پدا رد انت و پد » راست انت و دگه هزاراں درور .

اے چشیں مردماں منی هیال ءَ « زانت » و« زانگ » ءِ گال اش اشکتگ ، بلے همے گالانی بزانت ءَ کدیں سرپد نه بیتگ انت . بلوچی ءَ کننت یا کن انت ، اگاں یا اگں ، گڑاں یا گڑا ، اداں یا ادا ، چداں یا چدا وارته یا وراتگ  ، نسته – نشته یا نشتگ ، مارست یا مارت یا مار ات و …. سرجمیں رنگ و داب راست انت و ایشانی « رد بیگ » هما پوتاری و ویلیں هبر انت . بازینے بلوچی گالانی  هم دروری ءَ  ماں نزیک و دوریں زبانانی گالانی تها شوهاز کنان انت  ««« تاں »»» وتی مَنّ ءَ ما را همے « گالانی راست نبیسگ و راست کارمرز کنئگ » ءِ راه ءَ پیش دار انت . مئی گال هما انت که ما کارمرز کنانیں ، نه آئی که پهلوی یا انگریزی و چینی و سانسکریت یا اربی ءَ کدیں یا هنوں گوئشتگ اش یا گوئشان انت .  اے مردمانی هیال ءَ اگں کسے گوئشت ( بزان هبر کرت ) ، یا گوئر ( جوجک ، پوشگ ) ، کنئگ ( کرتن ) ، یا تئو  نبشت ، و گوشت ، گور ، کنگ و تو نه نبشت ، بزان میاریگ و گنهکار انت ، پرچا که آهانی پیگمبرانی کتاب ءَ ، چو نه نبشتگ .

چشیں « شاهیں شهزانتاں » بل که مزنیں نام و ڈگریانی واهند انت ، بلے راستیں هبر ءَ جست ءَ کن ئے ، کوریں مردم انت . نه بلوچی دیمرئی ءِ راه و در زاننت و نه راستی ءَ دیست کن انت و نه وتی پگر ءَ کاربست کن انت .

راستی ایش انت که ملیونانی هساب ءَ بلوچ هست ، پرچا ما آهاں  یکجاهی ءِ نیمگ ءَ مه بریں که په وتی زبان ءِ وانینگ ءِ لوٹ ءَ ماں بلوچستان چست به بنت . وتی زبان ءِ پهریزگ ءِ لوٹ ءَ چه هکومتاں بکن انت . بلوچی ءَ دو و یا چنت رهبند که هست انت که یکے بلوچی کلاسیکل رهبند انت و دومی بلوچی ءِ مزنیں پیر واجه سید ءِ رهبند انت و سئیمی رهبند که واجه اکبر بارکزیی ءِ رهبند انت که اپسالا زانتجاه ءَ تراشتگ و گیش کرته و دیما آرته . اے سئیں رهبنداں گوں ایدگه رهبند که اوگانستان و ترکمنستان و ایدگه جاهاں کارمرز بیتگ انت . بلوچی لبزانک ءِ نبشتاری چست و ایر و تجربت انت و نه گیش . په وتی نوکیں پدریچاں تاں هما جاه که بزاننت ، اے تجربت وانینگ به بنت ، بلے بلوچی ءِ مستریں جنجال مئی دژمن و وشنیتک انت که گوں آهاں پیکه گپ و هبر ءِ راهے ودی کنئگ ءِ جهد به بیت تاں  بلوچی زبان ءِ وانینگ بیگ ءِ کار ماں بلوچستان ءِ وانگجاهاں بنگیج به بیت .  و دومی اڑاند ، بلوچی زبان ءِ کمزانتیں « شاهیں شهزانتان انت » که مدام مردماں ایر جنان انت که اے رد انت و آ راست ، بے ایشی که وت وتی گپ ءِ بزانت ءَ هم بزاننت . زبان دیما روت و نبشتکار هم  روچ په روچ نوکیں تجربت و گهتر نبیسگ ءِ راه و رهبنداں گهتر هیل گر انت ، گپ ایش انت که مُنجار ، اگں مردم ءَ په جهد ءَ بلّنت ( به هِلّ انت ) .

دزبندی انت که هر هما بلوچ ءَ که په بلوچی ءِ نبیسگ ءَ جهدے کنت ، آهاں شاباش کنیں و « رد و راست » ءِ شاهیم و سَنگاں دوُر دَؤر دئیں که زبان وت دیماتر وتی راه ءَ گهتر  گوں نوکیں و زانتکاریں پدریچاں ودی کنت و دیما بارت .