کاھان بلوچ سرڈگار ءِ ھما دَمگ اِنت کہ ایشی ءِ ھَکّی ایں بَچّاں مدام ماتیں وتن ءِ رَکّینگ ءِ واست ءَ وتی ھیسی ایں سر ندر کرتگ اَنت ،گھگیری ءَ را زندمان بکشتگ ءُ بلوچ ءِ نام زِندگ داشتگ۔
کاھان ءِ گَھگِیری ءِ سرا بلوچ شان کنت،پَھر بندیت کہ کاہان ءِ بَچّانی جنگی کِسّھاں مرچی دژمن کنت،پچ لرزیت۔
کاھان ءِ پُسّگانی تمردی ءُ جنگی ھنر ءُ رِپکاں گندیت بَدواھ لاچار بیت کہ اِسپیتیں تاکاں سیاھیں سیاھی ءَ گوں پُر بہ کنت ءُ دنیا ءِ دیم ءَ کِسّھاں بیار اِیت کہ چون اے سر ڈگار ءِ بَچّاں مارا وتی ماتیں وتن ءِ سرا تاچِینتگ۔
وھدے کہ انگریز ءَ 1840 کاھان ءِ سرا مازن( کبزه)کُرت گڑا مَرِیانی گَھگیری ءِ سَوَب ءَ آ پنچ ماہ ءَ گیش وتی کبزه برجاہ داشت کُت نہ کرت۔ کتاب “ڈیفنس آف کاھان” ءِ نبشتہ کار چارلس رینالڈ ولیم گْوش ایت برطانیہ لشکر ءِ کماندار سر جان کین ءَ کاہان ءِ گِرَگ ءِ پرمان داتگ بلے آئی ءَ نہ زانتگ اَت کہ کاہان ءِ گْور ءَ سر بوگ ءُ پدا وتی کبزھ ءِ برجاہ دارگ چِنچو گِران بیت۔”
بلوچ سرڈگار ءِ اے ٹُکّر کہ کاھان گْوشگ بیت،اے چو ڈیره بگٹی ءُ وڈھ ءِ وڑا بلوچ مزاھمتی سیاست ءِ بُنجاھ ات۔بابا خیر بخش مری ءِ دیوان جاه ات،سیاست ءِ بُنجل ات۔بابا چہ ایدگہ سردار مینگل، بگٹی ءُ بزنجو ءَ چہ باز سیاسی ھوالہ ءَ پُختگ ات۔تَمنی جنگانی تہ ءَ نہ شُت،وتی سیاست ءَ را سرجمیں بلوچستان ءَ بُرت،کُل بلوچ اِستان کاھان جْوڑ کرت۔دژمن ءَ را ھَنچیں جنگے یے تہ ءَ دور دات کہ روچ ءِ مروچی تاں ھلاس بوگ ءِ نام ءَ نہ زانت۔
اے دیار کہ خیر بخش اش ودی کرتگ ادا زمین زادگ ءِ کمّی نہ انت۔اے ڈگار سَنٹ نہ انت،ادا لبزانکار ءُ شائر ودی بوتگ۔میر مٹھا خان مری بلوچی دو لبزبلد ( ڈکشنری) ءِ نبشتہ کار انت۔خیر بخش ءُ عبداللہ جان جمالدینی اسکول ءِ استاد انت،ھمدا ودی بیت۔مست توکلی ھم کاھان ءِ بچ انت، رحم علی مری ھمے ڈگار ءِ سر ءَ ودی بوتگیں شائر انت کہ آئی شائری ھما وھد ءِ جنگانی سرا انت ءُ گیشتر انگریز ءِ ھلاپ ءَ شئر گْوشتگ۔ادا بازیں جنگول ودی بوتگ، اے ڈگار ءَماما مہندو، بلّا مری ءُ بالاچ مری ودی کرتگ ءُ بالاچ ھُوکّانی شِکار ءَ کنت۔بلّا بالاچ ءِ کِسّھاں کاریت،ماما گْوں دِلگْوشی ءَ گْوشداریت۔
گْوش انت ھمک جاه، ڈگار ءُ شھر ھمود ءِ نشتگیں مردمانی کار ءُ کارستاں چہ زانگ ءُ یات کنگ بیت ھنچوکہ کْوھنیں یونان ءَ سقراط، افلاطون ءُ ارسطو ءِ وڑیں شَھزانتکارانی کار ءُ کارستانی سوب ءَ یونان ءَ “فلسفہ ءِ شھر” گْوشگ بیت ءُ یونان ءِ تہ ءَ 300 اسپارٹن جنگولانی بے دَروریں جنگ ءِ سوب ءَ یونان ءِ دمگ “اسپارٹا” انگت وتی تمردیں جنگولانی سوب ءَ گَھگِیری ءِ بستار ءَ یات کنگ بیت۔ھمے وڑ ءَ بالاچ،بلا مری ءُ آیانی سنگتانی کربانی ءُ دیمونی برورد ءَ کاھان بلوچ راجدپتر ءِ تہ ءَ یات کنگ بیت،کاھان گَھگِیری ءِ چیدگ انت۔
من چون پراموش بہ باں چہ کاھان ءِ کوڈی ءِ دمگ ءَ جمال مھکانی ءِ گِس ءَ ودی بوتگیں داد اللہ مری ءَ آ وھدیکہ ورناہ اَت تھریک ءِ بُن ھشت ایر کنگ بوتگ ات ءُ جسٹس نواز مری ءِ کوش ءِ کیس ءَ نواب خیر بخش مری ءُ دگہ بازنیں دزگیر کنگ بوتگ ات۔ھمے وھدا شہید داد اللہ مری بی ایل اے ءِ پلیٹ فارم ءَ بلوچ وتن ءِ آجوئی ءِ جھد ءَ ھوار بوت۔آئی ءَ وتی راجی ذمہ واریاناں سیاگری، جابرو، بمبور، ناساؤ، پیشی ءُ کاھان ءِ دگہ جاھ ءُ کوھاں پیلو کرت انت۔
داد اللہ مری گپ ءَ ات،گوشگ ءَ ات من وتی زند ءَ پہ یک زیبائیں ءُ وشیں مول ءُ مرادے ءَ آسر کنگ ءِ فیصلہ کرتگ۔ من ءَ پہ وتی آیوکیں پدریچ ءَ مرگی اِنت۔ منی مرگ دِگرانی زندگی بیت۔ منی مرگ ءَ دگراں ھمت رسیت کہ آ بہ زان اَنت کہ کبزه گیر ھرچ وڑیں زالم ءُ زوراک بہ بیت، آ مدام مزنیں ھوصلہ، مھکمیں پیسلہ ءُ مزنیں مول ءُ مراد ءِ دیم ءَ اوشتات نہ کنت۔من وت کُشی ھاترا ءَ تیار اوں۔ ماما مہندو گْوشدارگ ءَ ات۔گوشگ ءَ ات اے ارزانیں کارے نہ انت،تئی نیت ءِ سرا شک نیست پدا ھم بہ جْیڑ،چوشیں بازیں سنگتاں فیصلہ کرتگ پدا وتی فیصلہ آں چہ پد شُتگ انت۔داد گوشت ماما انوں ما زاناں کجا زندگ ایں،اے نوں زندے،مرگ ءِ دپ چو ھپتار ءَھر وھد ءَ مئے واست ءَ پچ انت۔وھد روان بوت ماما شھید بوت،وھد گْوزان ات۔منی دیم ءَ سیاھ چاھ ئے ایر ات، 25 اگست 2015 ءِ روچ ات۔ بَدیں ھال منا سر بوت،داد اللہ پنام اسد مری بولان ءِ کْوھیں دمگ مُشکاف شھید کنگ بوتگ۔ منی دیداں رژنائی یل دات،آ شھید بوت بلے بژن کہ آئی گڈی واھشت اشکند بوت آ شھید درویش ءِ رند فدائی کنگ لوٹ ات۔
من چون دل ءَ بہ کشاں کاھان ءِ شھید رحمدل مری پنام ءِ ماما ماہندو ءَ را کہ آئی ءِ شخصیت دُراھیں جُھدکارانی تہ ءَ بے درور اَت۔ وھدے آئی ءَ وتی چم پَچ کرت انت گڑا آئی ءَ وت ءَ بھٹو آمریت ءِ تہ ءَ دیست کہ آ درانڈھی ءِ زند گوازینگ ءَ ات۔ میزان میزان ءَ وتی ورناھی ءِ دپ ءَ ایر کپگ ءَ گوں بلوچ آجوئی ءِ جُنز ءَ ھمگرنچ بوت ءُ بولان ءِ نزّیک ءِ کوھاں وتی آجوئیں چاگرد ءَ ساہ کشّ اِت۔ماما ھوسلہ ءِ چیدگ انت۔ماما ءِ کجام جنگی کِسّھاں بیار آں،کجام دلیری ءِ گپ ءَ بہ جن آں۔
من چون کاھان ءِ تمردیں بچ، بالاچ ءِ کوپگ رمضان مری پنام ءِسگار بلّا مری ءَ پراموش بہ باں آ وتی تہ ءَ وت یک کِسّہ یے، بلّا بلوچ وتن ءِ گَھگِیری ءِ چیدگ انت ۔بلوچ راجی جنز ءِ تہ ءَ 16 سال ءِ عمر ءَ ھوار کپیت،آئی ءِ کھول،سیاد ءُ وارس بھٹو ءُ ضیاء ءِ زلم ءُ زوراکی ءِ زمانگ ءَ بلوچ جھد ءَ گون ات انت۔
چون بے ھیال بہ باں چہ بلّا مری ءِ برات زھگ ءِ ٹپ ءُ ٹورین لاش ءَ، ءُ شھید گلبہار پرکانی ءُ شھید واحد بخش مری ءِ تیراں چہ سُپتگیں جوناں 6 جنوری 2002 ماں قلات ءَ شھید کنگ بوت انت۔چون دل ءَ بہ کش آں رطا مری ءِ یاتاں کہ بلا مری ءِ پَلّہ مرز ات۔آئی ءِ گْوھار زھگ ات۔ ھمکوپگ ات۔12 اپریل 2017 ءَ سگار ءَ ھال رس ات،رطا مری جنگ بوتگ۔اے روچ پہ سگار ءُ سنگتانی واست ءَ مھشر جوڑ بوت۔سگار کاھان ءِ بَچّ ات،کربانی ءِ دومی نام انت۔ءُ فلسفہ یے ات پمیشک ءَ آئی ءَ سگار ءِ نام دیگ بوتگ۔
اے لڑ سک باز دراج انت۔ کاھان جنگی داستان ءَ پُر انت۔بَکش شعیب جان، عاصم جگر، دین محمد جان شمئے کِسّہ نہ کرت انت۔کاھان ءِ بازیں دِگہ بَچّ پَشتکپتگ بلے شمئے کمٹمنٹ، سگّ ،وتن دوستی ءُ کربانی کسی ستا ءَ نہ لوٹ انت۔شماء کُل ابدمان ات ،نمیران ات۔ من زانی اے وھد ءَ بابا ءُ بالاچ دیوان ءَ انت،کُل ھور انت۔ماما مہندو ءِ دلیری ءِ کِسّھاں بلّا کنگ ءَ بیت،ھما وھدا اوتاک ءَ تیر وارت،پشک ءِ ھوناں چہ مینچل بیت۔درست ماما ءَ گند انت پچ لرز انت بلے اے ماما ات ھچ سُدّے نیست ات کہ منی ھون انت۔ھنچو مھکم ات،دلیر ات۔
قیصر مری ءُھوران مری الم دیوان ءَ نندوک بنت۔بلا آیاں الم اے ھالاں ھم دنت کہ شماء دژمن ءَ گوں جنگ کن ات۔دوئیں سرا تیر ور ات،بلے اے ماما بیت شماء را دژمن ءِ دست ءَ نہ دنت۔درویش اودا بچکندگ ءَ بیت۔رطا مری وتی کِسّہ کنگ ءَ بیت۔شمئے دیوان وش بات۔۔۔۔ شمئے دیوان باریں منا کدی نصیب ءَ بیت ۔۔۔۔اوار اُں۔۔۔۔
