ھمگام بلوچی
چارمی بَھر
کتاب بلوچ ٹک ءُ کٹم چاپ 2019 پولکار بالاچ ھمید نور تاکدیم 36 تاں 38 ٹک نام “لوڑی” اے ٹک واجہ بالاچ ھمید ءَ 149 کٹم کرتگ لھتے کٹمانی ناماں پہ دَرور ایر کن آں کٹم براھیم، لنگھا، مکوڈی، ڈوم، اوگان زئی، ملتان زئی، مترب، اِشک زئی، ھسن کیل(خیل) ٹلبور، سوری، تلسبور ءُ دگہ بازیں کٹمے واجہ بالاچ ھمید نبشتہ کرتگ باید جست کنگ بہ بیت کہ اے کٹم کج ءَ انت ءُ کج ءَ آباد انت۔ چشیں ھچ سرشون واجہ ءَ نبشتہ نہ کرتگ دگہ یک اجکّھی ءُ ھیرانی ھبرے کہ “نوشیروانی ” ءُ لھڑی “ھم لوڑی ءِ ٹک ءَ ھوار کرتگ انت ءُ گوستگیں تاکدیمانی تہ ءَ سیاہ پاد واجہ بالاچ ھمید ءَ جدگالانی رم ءَ آورتگ اَنت ۔ انی سیاہ پاد لوڑی ءِ ٹک ءَ ھوار کرتگ دیمترا واجہ بالاچ ھمید ءَ تاکدیم 39 بلیدی ٹک 39 کٹم کرتگ لھتے کٹم چش انت دادان، دلمراد، نیلی ءُ شیرانی اے وَ درست نام بوت انت. دومی ھبر اش انت کہ شیرانی بلوچستان ءَ یک جاھے ءِ نام ءُ شیرانی اوگانی یک ٹکے مزنیں بلے اد ءَ واجہ بالاچ ءَ بلوچ ءُ بلیدی یے کرتگ دیمترا واجہ نبشتہ کرتگ رند ءُ بلیدی تاکدیم 40 کٹم بجارانی، چاچڑ زئی، جاپری، گولا، کٹوھر، کولوئی، ریلی، لوھار، کلیان گری، بلبلانی، پتوانی، پانڈیانی، بنڈیان، کالرا، بگای، کولاچی، کولاچ یا کلاچ اے وَ ھند ءُ دمگی نامے ءُ دگہ بازیں کٹمے نبشتہ انت باید واجہ بالاچ ھمید ءُ بلوچی اکیڈمی کوئٹہ ءَ اے جست کنگ بہ بیت کہ اے ٹک ءُ کٹم کج ءَ انت دلیل سرشون دیم ءَ آرگ بہ بیت دیمترا تاکدیم 42 ”ٹک ڈومبکی” کل 133 کٹم کرتگ لھتے کٹم ڈومبکی ءِ کٹم واجہ چش دیم ءَ آرتگ انت کٹم (بغداد) بگداد، بھوٹانی، گورگیج، سسھانہ، گبول، مکتالی، ھیوانی، ٹھٹھیانی، بھینڈ، اوگانی، بلگانی ءُ گشکوری ءُ دگہ بازیں ھست اے پہ دَرور من آرتگ انت واجہ بالاچ ھمید ءَ لھتے دمگی نام ھم زرتگ ءُ کٹمانی داتگ چشکہ ٹھٹیانی ٹھٹہ، گشکوری (بغداد) اڑے زالم ھاوند ترا کم ھوش ءُ آکل بہ دنت کہ (بغداد۔ عراق) ءِ مستریں شھر انت تو آرتگ ڈومبکیانی یک کٹمے کرتگ دیگہ یک وشیں ھبرے کہ اوگانی پھٹان ھم آرتگ انت ءُ ڈومبکی کرتگ انت ۔ بھتاور ترا نام کشگی اَت گڑا دگہ شر تریں کارے بہ کرتگیں بلوچانی ٹک ءُ کٹم چش سر ءُ چیر مہ کرتین انت ۔
واجہ بالاچ ھمید نور ءِ کتاب ” بلوچ ٹک ءُ کٹم ءِ تاکدیم 45 تہ ءَ نبشتہ انت ٹک”بلوچ” بلوچ راج ءَ یک ٹکے ءِ دروشم ءَ آرتگ ءُ آئی ءَ را کل 40 کٹم ءَ کرتگ چش اے وڑا کٹمانی نام انت۔ کیچی زئی، نگوری، پرومی، پیدارکی، پنجگوری، گرگوپی لنڈی، کھر، کبکانی، کوراچا، کنجر، گورگ، کنگر، ملائی، تازی، گوری، گنجو، جلک، کشکی، دھیوال، گڈور، گرکی، گزانی، روبک، نیم ملکی، دیگر ءُ دیگہ بازیں ھمے وڑیں نام انت۔ لھتے ھند ءُ دمگی نام چشکہ کیچ، نگور، پنجگور، پیدارک گوکوپ پروم ءُ گزانی اے وَ ھند ءُ دمگ انت۔ واجہ بالاچ ھمید ءَ بلوچ ٹک ءُ کٹم کرتگ انت دیگہ لھتے ھنچیں گال آرتگ چشکہ “لنڈی، تازی، گنجو، کنجر، روبک، نیم ملکی، دیگر نی باید بلوچ راج واجہ بالاچ ھمید ءَ را جست بہ کنت کہ اے کٹم ءُ ٹک کجا نشتگ ءُ کجا آباد انت باید واجہ ھمید سرشون بہ دنت گوں دلیل ءُ منانک ءَ دیمترا واجہ ءَ مری ءُ بگٹی ٹک ءِ بابت ھم انچوش نبشتہ کرتگ لھتے ھمے دروشمیں وتگڑیں نام دیم ءَ آرتگ ءُ وتی کتاب ءِ تاک سیاہ کرتگ انت باید کوہ سلیمانی زانتکار ءُ کواس وتی ٹک ءُ کٹمانی بابت ءَ بہ چار انت ءُ وتی دیدانکاں درشان بہ کن انت دیمترا بالاچ ھمید ءَ تاکدیم 54 ءِ تہ ءَ نبشتہ کرتگ ٹک ” رکشانی ” اے ٹک ءَ کل نزیک ءِ چار سد کٹم ءَ کرتگ بزانکہ بلوچانی مستریں ٹک کرتگ رند ءُ لاشار ءَ چہ ھم مستر واجہ ھمید ءَ لھتے کٹم چشکہ بانسری، ماندی، کلگی، ناگی، پولاد، اوگان زئی، نکیب، کُرد کشانی، ماندانی، واشوکی تمبکی دگہ سک باز انت بلے یک چیزے ھیالدارگی انت کہ گوستگیں تاکانی تہ ءَ گورگیج وت یک جتاھیں ٹکے کرتگ ئِے انی واجہ بالاچ ھمید ءَ گورگیج، رکشانی ءِ یک کسانیں کٹمے کرتگ۔ گوستگیں تاکانی تہ ءَ سیاہ پاد ءُ سوپک جدگالانی کٹم کرتگ انت انی واجہ بالاچ ءَ رکشانی کرتگ انت ھمے وڑا ھند ءُ دمگی نام ھم زرتگ ءُ ٹک ءُ کٹم کرتگ انت چوناھا رکشان ءِ جند وت یک مزنیں دمگے بلے اد ءَ واجہ ھمید ءَ یک بلوچ ٹکے کرتگ انچوشکہ گوستگیں تاکانی تہ ءَ مکران ءَ را ھم یک کٹمی نام پِر کرتگ “مکرانی ” ءِ نام گوستگیں تاکدیمانی تہ ءَ “نوشیروانی لوڑی کٹمے کرتگ اد ءَ نوشیرانی رکشانی کٹمے کرتگ دگہ یک ایرانی ھبرے کہ “کُرد “وت یک مزنیں راجے اد ءَ واجہ بالاچ ھمید ءَ کُرد ” آرتگ ءُ رکشانی ٹک ءِ یک کسانیں کٹمے کرتگ دگہ چشیں دَرور باز انت دیمترا واجہ بالاچ ھیمد نبشتہ کنت تاکدیم 62 ءَ مگسی ٹک کساس سد ءُ ھپتاد کم ءُ گیش کٹم انت گوستگیں تاکدیمانی تہ ءَ کٹوھر شیرانی بلیدی کرتگ انت انی اد ءَ کٹوھر ءُ شیرانی مگسی انت “مری” جتا یک مزنیں ٹکے بلوچانی اد ءَ مگسی ءِ یک کسانیں کٹمے کرتگ کوسہ یا کوسگ ءُ سنجرانی ھم انچوش دیگہ بازیں ٹکے آرتگ گوں مگسیاں ھوار کرتگ کہ آیانی وجود نیست انت ۔ تاکدیم 66 تہ ءَ ٹک “رئیس ” کہ مکران ءَ نامداریں ٹکے آئی ءِ لھتے کٹم چش آرتگ دیم ءَ کٹمانی نام داتگ بندی، پنجگوری، پراکی، سکیم زئی، بابین زئی، مکان زئی، گدرگی زئی، سیھ زئی، زینب زئی، پاچی زئی، لَنڈی زئی ءُ دگہ باز ۔ رئیس ءِ جند کٹم کہ نامدار بور سوار ءُ کٹور ءِ نام ءُ نشان نیست انت ۔ پلیزئی کہ بلیدی کٹم ءَ ھم آرتگ ادا ھم آرتگ دگہ بازیں نام ھنچیں آرتگ کہ وجود اش نیست ھیر مارا کار نیست ڈاکٹر مالک بزانت ءُ بالاچ ھمید
روان انت۔۔۔۔۔
