مردم چونکا زندگ انت ! ( سئیمی بهر )

لیو ٹالسٹای / کریم بلوچ

سئیمی در :

سمیون ءِ زال ، مُهلاتر وتی رُپت و روپ و کنوری کاراں هَلاس کرت و په بهاری ءَ هم داری پروشت و تیار کرت . آپی یا ئورت . چُکانی وردے وارینت و وت هم چیزے سست و گٹ چت ( په نادلجمی وارت ) و پگر کناں بوت که کدیں په نان ءِ پَچَگ ءَ آرت ءَ تَرّ به کنت . هنون یا باندات ؟ نان ءِ مزنیں ٹکّرئ پَشت کپتگ ات . پگر کنان ات : « اگں سمیون همانگو چاشتے به وارت ، اداں باز شام ءَ نه وارت و په باندات هم نان بس ءَ کنت . »
ماتریونا اینگور و آنگر کرت و آهر ءَ یک کِرّئ نشت و پگری کرت : « هنون من آرت ءَ تَرّ ءَ نه کناں . آرت تهنا په په یک نانے پَشت کپتگ . هر داب بیته تاں آدینگ ءِ روچ ءَ گوازینیں ».
نانی زُرت و پتات و یک کِرّ کُرت و دراجیں چارپادگ ءِ سرا نشت و وتی مرد ءِ کوهنں جامگ ءِ دوچگ ءَ گلائیش بیت که بندیکی سستگ اتنت . دوچگ ات و وتی مرد ءِ باره ءَ پگر کنان ات که چونیں پوستی دراجکوٹے زوریت : « اے دراجکوت تَه منیگ انت . باریں سوداگر آئی ءَ نه ریپینیت ؟ آئی ء جند هچ کدیں کس ءَ نه ریپینیت ؛ بلئ آئی ءَ کسانیں چُکلکے هم ریپینت کنت . هشت روبل کمیں زرّے نه انت و بیت که گوں هشت روبل ءَ باز جوانیں پَژم داریں پوستی دراجکوٹے گچین بکنت . نه ادناییں و لُکینے .
گوئستگیں زمستان هر داب بیتگ ات بے جوانیں دراجکوٹ هم گوئست . بلے نه تاں آپسر و جاهے شُتیں و نه په کارے درآتکیں و هنون هم که بازار ءَ شُت هرچی که گُد و دریس اتنت پهکی گوئر کرت و چیزے پَشت نه کپت تاں من گوئر کناں و جاهے در کپاں . مُهَلّا نه شت ، بلے هنون وهد انتی که سر ببیت ! … بلکیں شتگ و گوں ویلیں جنیناں هور تهور بیته ؟! … »
گوں ماتریونای ءِ همے هیالان ات که پدانکانی سرا ( سربُرا ) پادانی توارے اشکنگ بوت . ماتریونا اِر سِٹ ات . لوگ ءِ پیژگاه ءَ کسے مان بوت . ماتریونا سوچن و بندیک ءَ ایر کرت و شُت دروازگ ءِ پچ کنئگ ءَ ، تاں بچاریت که کے انت . دروازگی پچ کت و دیستی که دو کس مان بیتگ . یکے سمیون ات و آئی ءَ دگه همراهے هم گون ات که کلاهی سرا نیست ات و ٹپری بوٹی پاد ات .
هما دمان ءَ ماتریونا ، شراب ءِ بو ءَ چه وتی مرد ءِ دپ ءَ بو چت . پگری کرت : « هنچش انت ، شتگ په ویلگردی و شراب ورگ ءَ » ؛ و وهدے که دیستی که گنجی پراکی هم گوئر نه انت ، و تهنا گوں یک کوٹے آتکگ ، دستی هم هالیگ انت ، هبر هم نه کنئگ انت ، جواب هم نه دیگ انت و هچ چیزی هم نه گپتگ ، زال ءِ دل پرشت و ایر رتک . پگری کرت : « زَرّی بُرتگ و هرچ کتگ انت ، شرابی وارتگ ، ویلیں جنینانی داتگ انت و هنگت گوں وت دگه کسے هم زرتگ و هنون آتکگ .»
ماتریونا آهاں ماں لوگ ءَ مان بیگ ءَ هشت . وت هم په چارگ ءَ اوشتات و چارتی که درآمدیں مردم بارگ بَندیں ورنا یے . آهانی گنجی پراک آئی ءِ گوئر انت . گنجی پراک ءِ چیرا جامگ یا دگه گُدے گندگ ءَ نه بوت . کلاهی سر ءَ نیست ات . هما داب که مان بوتگ ات ، هما یکیں جاه ءَ اوشتات ات و چه وتی جاه ءَ هم نه سُر ات . وتی چمی هم بُرز نه کت انت . ماتریونا پگر کناں بوت : جوانیں مردمے نه انت ، ترسگ انت .
ماتریونای ءِ دیم تهار بوت . دیم په بهاری شُت . وتی پگر ءَ چاراں و پشکران ات که گوں آهاں چے بکنت .
سمیون وتی کلاه ءَ دور کرت و وش دلیں مردے ءِ داب ءَ ، دراجیں چارپادگ ءِ کُنڈی ءَ نشت و گوئشتی :
_ چون ماتریونا ، باریں ما را شامے دیئے یا … ؟
ماتریونا گُرنڈاں ( نُرُنڈاں ) بهاری ءِ کش ءَ رَست . هموداں هنچو راست اوشتات و چه وتی جاه ءَ نه سُر ات . اول یکے ءَ و پدا دومی ءَ چارتی و تهنا وتی سری سُرینت . سمیون که دیست آئی ءِ زال تهروز انت و هچ کارے هم کت نه کنت ؛ گوئش ئے هچ جنجالے نیست ، درآمد ءِ دستی گپت و گوئشتی :
_ به نند منی برات ، شامے وریں .
درآمد دراجیں چارپادگ ءِ کُنڈے ءَ نشت .
_ چون ، تو باریں چیزے نه گرسته ؟
ماتریونا هژمی بیت و گوئشتی :
_ گرستگ اوں ، بلے نه پر تئو ! ترا سُدّ هست ؟ من گنداں که شتگ و شراب ات وارتگ و یهتگ ئے . شت ئے که پژمداریں پوستی دراجکوٹے پر من بگرئے ، بلے من گنداں که بے گنجی پراک ءَ یهتگ ئے و هنگت یک لوچیں ویلگردے هم گوں وت زرتگ و یارتگ . من ءَ پر شما شراب واراں شامے نیست !
_ بیت ماتریونا . پرچا زبان ءَ بے پرواه چکرینان ئے ! تئو پیش ءَ جُست بکن که اے مرد چونینے …
_ تئو بگوئش که تئو زَرّاں چے کت ؟
سمیون دست ءَ کیسگ ءَ کت و چه کیسگ ءَ کاگدی سئے روبلی زری کشیت و راستی کت و میز ءِ سرا ایری کرت و گوئشتی :
_ زر ایش انت و « تریپونُپ » وتی وام ءَ نه دات و گوئشتی باندات دنتش .
ماتریونای ءِ هژم ءِ آس هنگت روک ات . هما دمان ءَ زری چه میز ءِ سرا چکاپت و بُرتی که چیری به دنت و رٹان ءَ گوئشتی : « دراجکوٹ ات نه گپت ، هنگت وتی یکیں گنجی پراک ات کجام لوچیں مرد ءِ گوئر ءَ داته و آئی ات لوگ ءَ یارته !
من ءَ شامے نیست که شما را به دیاں . من سرجمیں شراب وار و لوچیں مردماں ورد دات نه کناں .
_ اُه ماتریونا ! وتی زبان ءَ لگام به دئے . اول گوش کن ، پدا هبر کن …
_ هوڈیں مست ءِ هبر ءِ گوش کنئگ ءَ چے پایدگے هست ؟ من هچ نه لوٹت که گوں تئیں شراب وار سیر ( آروس ) بکناں و تئی لوگی به بیاں . بلے منی مات من ءَ ترا دات که من کلمانٹے مه بیاں و تهنا پَشت مه کپاں و تئو گَل کرت و نشت و شراب ات وارت . و هنون که شتگ ئے که دراجکوٹے پرمن به زیرئے پدا نشتگ و شراب ات وارتگ .
سمیون لوٹت ( لوٹست ) که وتی لوگی ءَ به گوئشیت که تهنا بیست کپیک شرابی وارته ، لوٹت بگوئشیت که اے مردی کجا دیستگ ، بلے ماتریونا آئی ءَ هبر ءِ موه ءَ نه دات . چه کجا آئی ءِ دپ ءَ دو هبر کیت گوئشیت . چه رٹگ ءَ هم ، دم ءَ نه بارت . هرچی که ده سال پیش هم بیته ، پهک ءَ یات کناں و گوئشان ات .
ماتریونا رٹست و رٹست و آهر ءَ دَؤری کُرت و سمیون ءِ آسینگی گپت و گوئشتی :
_ بدئے ، منی کوٹ ءَ من ءَ بدئے ، همے یکین انت که پر من پَشت کپته . تئو چه من کَشّیت و وت گوئرت کرت . بدئے منی سُرین بندیں شال ءَ . هدا ترا به جتیں .
سمیون کوٹ ءِ کشّگ ءَ گلائیش بیت ، آسینگی کشّت انت ، بلے زال کوٹ ءَ کشّان ات که دوچی درت انت . ماتریونا وتی سر ءَ چاکیں کوٹ ءِ تها مان کت و گوئری کرت و دیم په دروازگ رهادگ بوت . لوٹتی که در کپیت ، بلے اوشتات و دلی نه لوٹت که به رؤت . لوٹتی که هژم و کینگاں ایر به بارت و بزانت که اے درآمد کے انت که آئی ءِ مرد ءِ همراه انت .