پولکار: اکبر داد
ھمگام بلوچی
واب آگهیں ساهگ هما بُنگپ اِنت کہ چہ سمد بهرنگی زندگی ءِ سرریچیں کاسگ ءِ هُلّکاں چِتگ ءُ یکّ جاه کُتگ اِد ءَ الّم ءَ پسو وهد ءُ دمان ءِ پنجگ ءُ گپ ءُ جاه ءِ کالب ءَ وش یا نا وش یا منّگی یا نہ منّگی بیت.
بلے همے جُست ءِ وجودیت اِنت کہ مارا مارشت ءِ نیست ایں شوهاز ءَ هیل دنت.
سمد بهرنگی آذر بائیجان ءِ وانگ گِسانی تَہ ءَ هم وانینوکے اَت ءُ هم یکّ ندکارے ءُ چُکّانی لبزانک ءَ مزنیں پولکارے زانگ بوت
سمد بهرنگی هاس آذربایجان ءِ گیدی
لبزانک (Folkolore) پولکلوریک ءِ تَہ ءَ گوں وتی دیم ءَ آؤرتگیں کتاب ءَ نبشتانکاں شوهاز کاری ءِ زهے پہ پولکاراں تراشتگ اَت آذربایجان پجاری کسّہ آزمانک ءُ گیدی کسهانی کُتہ کاریں چیر گیجے آئی ءَ پہ باندات ءِ نوک بندات کنوکیں ناهڑاں کش اِتگ اَت.
گوں سمد بهرنگی ءَ زندگی ءَ چہ 29 سال ءَ گیش همراه داری کُت نہ کُت.
کول سمد بهرنگی ءَ کہ گُش ایت.
“الّم یکّ روچے بے لوٹ ءَ گوں مرگ ءَ دیم پہ دیم باں کہ الّم ایں گپے کہ آ پد ءَ پہ من هچ ارزشت نیست، ارزشت اِشی ءِ سرا اِنت کہ منی زند ءَ مرگ آ دِگہ مردمانی زندگی ءِ سر ءَ چے رنگ دور دنت.
سمد بهرنگی ءِ کارست چہ آئی ءِ اُمر ءِ رُدوم ءَ گِیش اَت ءُ آئی ءِ ٹوهتریں سوب هم آئی ءِ چاگرد ءِ گِر ءُ چیل اِت اَنت.
سمد چہ گونڈی ءِ سیمسراں دُور اَت کہ دُنیا ءِ تُپتُکیں دستاں جیگ پہ جیگ بوت دُنیا ءَ گُشت سمو بہ تچ بہ تچ کہ بس بہ تچ چَک جَنگی نہ اِنت.
همے تگ ءُ تاچاں سمد رُودینت آئی ءَ تبریز ءِ دربرجاه ءَ سر کُت اے وهد کہ هم دپ اَت گوں 1334 (ه.س) ءُ دربرجاه ءِ دوسال پہ سمد ءَ بس اِت اَنت کہ آ وتی پگری ءُ مارشتی ردوم ءَ نوکیں رنگے بہ دنت.
بلکیں اے هم گُشت بہ کنیں کہ آئی ءَ اولی رند ءَ دربرجاه ءَ ند ءِ ارزشت ءُ بستار پهم اِت بهرنگی ءِ هم پگریں براهندگ بهروز دهگانی اَت کہ آ هم چہ وتی دُنیا ءِ گیچیں کُتہ کاری ءِ گرنچ ءُ زانت ءَ زانشتی هدوناکی ءُ گوں سمد ءَ شِیر ءُ آپ بوت.
سمد بهرنگی هما نوک بندات کنوکیں چُکّانی وانینوکے اَت کہ آ درو ءِ زانتکاراں چو کہ دُکتر امیر هسین آرین پور آئی ءِ سَتا ءَ گُش ایت.
۱.ما سرجمیناں نبشتہ کُت ،کار کُت،سبک وانین انت،جنگ هم دات بلے اے بس سمد اَت کہ زانت ئے کہ چوں گہتریں مردمانی تَہ ءَ پہ وت جاه پچ بہ کنت.
سمد بهرنگی چہ هما مردمان اَت کہ شاه ءِ هکومتی ءِ تهاری ءُ زورکی ءِ سر ءَ آئی ءَ گوں دود ربیدگی آزمانکاری شرگداری ءُ گالشونی سرریس ءُ برریس ءَ زُلم ءُ زور ءِ دیم ءَ وشیں ءُ رنگ داریں کردے چہ وت پیش داشت.
آئی ءِ دِل ءَ پہ آزاتیں زندمانے ءَ گرک کش اِت ءُ انچیں چاگردے ءِ لوٹوک اَت کہ اُود ءَ وتی مارشتاں بے بند ءُ داَر ءَ بیار ایت.
آزاتی ءِ رنگ آئی کسهانی سرجمیں بامرداں گوں اَنت پرچہ کہ آئی ءَ اے زانتگ اَت کہ بس اے آزاتی اِنت کہ درستاں تچکیں ءُ هرچ شرّتریں راهے هیل ءَ دنت.
آئی ءِ کتابانی بامرد گیشتر یک بندیں ءُ تهاریں ندارگے ءِ تَہ ءَ وت ءَ بندی ءَ گند اَنت.
آهانی بانداتیگیں چیدگ بس پہ آزاتی ءَ بال کشگ اِنت بهرنگی ءِ گیشتریں کسهاں اے مارشت گندگ ءَ کئیت.
چوش کہ
“کرم شب تاب، گل لالہ، حلزوں، پیچ پیچی، ماهی سیاه کوچولو، نهال هلو، ننہ کلاغہ،آقا کلاغہ”
هچ بامرے وت چار نہ اِنت بلکیں هر یکّے آزاتی لوٹوکیں برزیں چیدگے.
بهرنگی ءَ 1342 (ه.ش) ءَ “الفبا” ءِ کتاب پہ آذزبایجان ءِ وانگجاهاں رد ءُ بند دات گوں حلال آل اهمد ءِ گُشگ ءَ پد اے کتاب پہ “ناوانیندگانی جهانی جُنز” ءِ دیم دیگ بوت .
سمد ءَ گوں آ بدلیاں کہ کرار بوتگ کتاب ءِ تَہ ءَ آرگ بہ بنت وتی نہ منّگ ءِ نشان آیانی گپ ءِ سر ءَ آئی ءَ کتاب هم پچ گپت کہ اے کار سوب بیت آ اے کار ءِ دستمانیں مردماں وتی بگیر ءَ بہ گند ایت.
ابید آئی ءِ سیاسی سر ءُ چیراں آئی بهروز دهگانی ءِ همراهی ءَ آذربایجان ءِ گیدی لبزانک ءِ چنگ ءُ یکّ جاه کُنگ ءِ ڈُبا وتی سر ءَ کُت همے گپ ءَ پد آ میتگ پہ میتگ آذربایجان ءِ کُنڈ کُنڈ ءَ گول اِت .
کسہ، چاچ، بتل، آزمانک ءُ ڈیهی لچّہ ءُ اے دِگہ وابیں سینگانی مڈی درکُت وهدے آئی ءَ همے کتاب (مثل ها و چیستان ها) ءِ رنگ ءَ چاپ کُت.
رند چہ اے کار ءَ سکّ گل اَت کہ آئی گونڈیں هزمتے پہ وتی ماتی زبان ءَ کُتگ.
1343 (ه.ش) هما سال اَت کہ سمد ءَ گوں پاره پاره ءِ کتاب ءِ چاپ کنگ ءَ پد چہ تبزیز ءِ آمید گس ءَ پہ شش ماه چہ وانینگ ءِ اُگده ءَ زبهر کُت همے سال ءِ تَہ ءَ آئی ءَ پہ اپشیں پرویزی ءِ نام ءَ ریزانک ءِ کتاب انشا ءَ دات ساده برای کودکاں پہ چاپ ءَ دات.
1341(ه.ش) ءَ ساواک ءِ دست رودیں چار مردم سمد ءِ لوگ کوترینت همے امیت ءَ کہ “الپبا”ءِ کتاب چہ سمد ءِ دست ءَ در بہ کن اَنت ءُ گوں وت بے بر اَنت بلے آ وت اے جُهد ءَ بے سوب بنت وهدے بهرنگی ءَ وتی زهرشانی اے بابت ءَ پیش داشت
گڑا پاترپ دیگ بوت.
سمد همے بابت ءَ گُش ایت.
ایران ءِ تَہ ءَ ند دست ءَ کنگ چہ دُنیا ءِ هر کُنڈ ءَ چہ گِرانِتر اِنت
گرانی بس همدا اِنت کہ آزاتی نیست.
شپ ءَ دور کن اَنت ءُ تئی کتاباں سر ءُ چیر کن اَنت ءُ تئی نبشتانکاں دِر اَنت ءُ دورے دے اَنت
ایران ءِ تَہ ءَ پہ ندکاراں ٹوهتریں آپت اِش اِنت کہ وت سمد بهرنگی ءِ گیشتریں اسر چُکانی سر ءَ اَت چو کہ آئی ءِ جُهد کسہ نبیسی چُکّانی لبزانک ءِ تَہ وت وتی یکّ جتائیں رنگ ءُ جاهے است
آئی ءِ بُن رهبند کسهانی تَہ ءَ اے پهک چہ آذاری زبان ءَ اسرمند اَت چو کہ آئی ءَ اے پهک چہ گیدی لبزانک ءِ بازیں نزیکی ءَ رنگ چِتگ اَت.
